satyaparyāyajātamucchinatti, nāsadutpādayati yadā tu dravyaguṇatven paryāyamukhyatven vivakṣyate tadā prādurbhavati, vinaśyati, satparyāyajātamativāhitasvakālamucchinatti, asadupasthit–svakālamutpād yati ceti. sa khalvayaṁ prasādo‘nekāntavādasya yadīdraśo‘pi virodho na virodhaḥ..21..
amayā atthittamayā kāraṇabhudā hi logassa.. 22..
amayā astitvamayāḥ kāraṇabhūtā hi lokasya.. 22..
-----------------------------------------------------------------------------
jab jīv, paryāyakī gauṇatāse aur dravyakī mukhyatāse vivakṣit hotā hai tab vah [1] utpanna nahīṁ hotā, [2] vinaṣṭa nahīṁ hotā, [3] kramavr̥ttise vartan nahīṁ karatā isaliye sat [–vidyamān] paryāyasamūkoe vinaṣṭa nahīṁ karatā aur [4] asatko [–avidyamān paryāyasamūhako] utpanna nahīṁ karatā; aur jab jīv dravyakī gauṇatāse aur paryāyakī mukhyatāse vivakṣit hotā hai tab vah [1] upajatā hai, [2] vinaṣṭa hotā hai, [3] jisakā svakāl bīt gayā hai aise sat [–vidyamān] paryāyasamūhako vinaṣṭa karatā hai aur [4] jisakā svakāl upasthit huā hai [–ā pahun̐cā hai] aise asatko [–avidyamān paryāyasamūhako] utpanna karatā hai.
vah prasād vāstavameṁ anekāntavādakā hai ki aisā virodh bhī [vāstavameṁ] virodh nahīṁ hai.. 21..
isaprakār ṣaḍdravyakī sāmānya prarūpaṇā samāpta huī.
anvayārthaḥ– [jīvāḥ] jīv, [pudgalakāyāḥ] pudgalakāy, [ākāśam] ākāś aur [śeṣau astikāyau] śeṣ do astikāy [amayāḥ] akr̥t haiṁ, [astitvamayāḥ] astitvamay haiṁ aur [hi] vāstavameṁ [lokasya kāraṇabhūtāḥ] lokake kāraṇabhūt haiṁ.
ṭīkāḥ– yahān̐ [is gāthāmeṁ], sāmānyataḥ jinakā svarūp [pahale] kahā gayā hai aise chah dravyoṁmeṁse pān̐cako astikāyapanā sthāpit kiyā gayā hai. --------------------------------------------------------------------------
aṇukr̥tak che, astitvamay che, lokakāraṇabhūt che. 22.
46