kahānajainaśāstramālā] ṣaḍdravya–paṁcāstikāyavarṇan
[
47
atra sāmānyenoktalakṣaṇānāṁ ṣaṇṇāṁ dravyāṇāṁ madhyātpaścānāmastikāyatvaṁ vyavasthāpitam.
akr̥tatvāt astitvamayatvāt vicitrātmapariṇatirūpasya lokasya kāraṇatvāccābhyupagamyamāneṣu
ṣaṭsu davyeṣu jīvapudgalākāśadharmādharmāḥ pradeśapracayātmakatvāt pañcāstikāyāḥ. na khalu
kālastadabhāvādastikāy iti sāmarthyādavasīyat iti.. 22..
sabbhāvasabhāvāṇaṁ jīvāṇaṁ tah ya poggalāṇaṁ ca.
pariyaṭṭaṇasaṁbhūdo kālo ṇiyameṇ paṇṇatto.. 23..
sadbhāvasvabhāvānāṁ jīvānāṁ tathaiv pudgalānāṁ ca.
parivartanasambhūtaḥ kālo niyamen prajñapta.. 23..
atrāsitakāyatvenānuktasyāpi kālasyārthāpannatvaṁ dyotitam.
-----------------------------------------------------------------------------
akr̥t honese, astitvamay honese aur anek prakārakī 1apanī pariṇatirūp lokake kāraṇ
honese jo svīkār [–sammat] kiye gaye haiṁ aise chah dravyoṁmeṁ jīv, pudgal, ākāś, dharma aur
adharma pradeśapracayātmak [–pradeśoṁke samūhamay] honese ve pān̐c astikāy haiṁ. kālako
pradeśapracayātmakapanekā abhāv honese vāstavameṁ astikāy nahīṁ haiṁ aisā [binā–kathan kiye bhī]
sāmarthyase niścit hotā hai.. 22..
gāthā 23
anvayārthaḥ– [sadbhāvasvabhāvānām] sattāsvabhāvavāle [jīvānām tathā ev pudgalānām ca] jīv
aur pudgaloṁke [parivartanasambhūtaḥ] parivartanase siddha hone vāle [kālaḥ] aisā kāl [niyamen
prajñaptaḥ] [sarvajñoṁ dvārā] niyamase [niścayase] upadeś diyā gayā hai.
ṭīkāḥ– kāl astikāyarūpase anukta [–nahīṁ kahā gayā] hone par bhī use arthapanā
[padārthapanā] siddha hotā hai aisā yahān̐ darśāyā hai.
--------------------------------------------------------------------------
1. lok chah dravyoṁke anekavidh pariṇāmarūp [–utpādavyayadhrauvyarūp] haie; isaliye chah dravya sacamuc lokake
kāraṇ haiṁ.
sattāsvabhāvī jīv ne pudgal taṇā pariṇamanathī
che siddhi jenī, kāl te bhākhyo jiṇaṁde niyamathī . 23.