
tatpariṇāmānyathānupapatigamyamānatvādanukto‘pi niścayakālo‘–stīti niścīyate. yastu
niścayakālaparyāyarūpo vyavahārakālaḥ sa jīvapadgalapariṇāmenābhi–vyajyamānatvāttadāyatta evābhigamyat
eveti.. 23..
sadbhāvameṁ dikhāī detā hai, gati–sthit–avagāhapariṇāmakī bhān̐ti. [jisaprakār gati, sthiti aur
avagāharūp pariṇām dharma, adharma aur ākāśarūp sahakārī kāraṇoṁke sadbhāvameṁ hote haiṁ, usī prakār
utpādavyayadhrauvyakī ekatārūp pariṇām sahakārī kāraṇake sadbhāvameṁ hote haiṁ.] yah jo sahakārī
kāraṇ so kāl hai.
aur jo niścayakālakī paryāyarūp vyavahārakāl vah, jīv–pudgaloṁke pariṇāmase vyakta [–gamya]
hotā hai isaliye avaśya tadāśrit hī [–jīv tathā pudgalake pariṇāmake āśrit hī] ginā jātā hai
..23..
pariṇāmakī hī bāt lī gaī hai.
pariṇām arthāt unakī samayaviśiṣṭa vr̥tti. vah samayaviśiṣṭa vr̥tti samayako utpanna karanevāle kisī padārthake
binā [–niścayakālake binā] nahīṁ ho sakatī. jisaprakār ākāś binā dravya avagāhan prāpta nahīṁ kar
sakate arthāt unakā vistār [tiryakapanā] nahīṁ ho sakatā usī prakār niścayakāl binā dravya pariṇāmako
prāpta nahīṁ ho sakate arthāt unako pravāh [ūrdhvapanā] nahīṁ ho sakatā. is prakār niścayakālake astitva
binā [arthāt nimittabhūt kāladravyake sadbhāv binā] anya kisī prakār jīv–pudgalake pariṇām ban nahīṁ
sakate isaliye ‘niścayakāl vidyamān hai’ aisā jñāt hotā hai– niścit hotā hai.]