kahānajainaśāstramālā] ṣaḍdravya–paṁcāstikāyavarṇan
agurulahugo amutto vaṭṭaṇalakkho ya kālo tti.. 24..
agurulaghuko amūrto vartanalakṣaṇaśca kāl iti.. 24..
-----------------------------------------------------------------------------
anvayārthaḥ– [kālaḥ iti] kāl [niścayakāl] [vyapagatapañcavarṇarasaḥ] pān̐c varṇa aur pān̐c ras rahit, [vyapagatadvigandhāṣṭasparśaḥ ca] do gaṁdh aur āṭh sparśa rahit, [agurulaghukaḥ ] agurulaghu, [amūrtaḥ] amūrta [ca] aur [vartanalakṣaṇaḥ] vartanālakṣaṇavālā hai.
bhāvārthaḥ– yahān̐ niścayakālakā svarūp kahā hai.
lokākāśake pratyek pradeśameṁ ek–ek kālāṇu [kāladravya] sthit hai. vah kālāṇu [kāladravya] so niścayakāl hai. alokākāśameṁ kālāṇu [kāladravya] nahīṁ hai.
vah kāl [niścayakāl] varṇa–gaṁdh–ras–sparśa rahit hai, varṇādi rahit honese amūrta hai aur amūrta honese sūkṣma, atandriyajñānagrāhya hai. aur vah ṣaṭguṇahānivr̥ddhisahit agurulaghutvasvabhāvavālā hai. kālakā lakṣaṇ vartanāhetutva hai; arthāt jis prakār śītar̥tumeṁ svayaṁ adhyayanakriyā karate hue puruṣako agni sahakārī [–bahiraṁg nimitta] hai aur jis prakār svayaṁ ghumane kī kriyā karate hue kumbhārake cākako nīcekī kīlī sahakārī hai usī prakār niścayase svayamev pariṇāmako prāpta jīv– pudgalādi dravyoṁko [vyavahārase] kālāṇurūp niścayakāl bahiraṁg nimitta hai.
praśnaḥ– alokameṁ kāladravya nahīṁ hai vahān̐ ākāśakī pariṇati kis prakār ho sakatī hai? -------------------------------------------------------------------------- śrī amr̥tacadrācāryadevane is 24vīṁ gāthākī ṭīkā likhī nahīṁ hai isalie anuvādameṁ anvayārthake bād turanta
rasavarṇapaṁcak sparśa–aṣṭak, gaṁdhayugal vihīn che,
che mūrtihīn, agurulaghuk che, kāḷ vartanaliṁg che. 24.