jīvā hi sahajachaitanyalakṣhaṇapāriṇāmikabhāvenānādinidhanāḥ. ta evaudayik– kṣhāyopashamikaupashamikabhāvaiḥ sādisanidhanāḥ. ta ev kṣhāyikabhāven sādyanidhanāḥ. na cha sādi– tvātsanidhanatvan kṣhāyikabhāvasyāshaṅkayam. sa khalūpādhinivr̥uttau pravartamānaḥ siddhabhāv iv sadbhāv ev jīvasya; sadbhāven chānantā ev jīvāḥ pratignāyante. na cha teṣhāmanādinidhanasahajachaitanya–lakṣhaṇaikabhāvānān sādisanidhanāni sādyanidhanāni bhāvāntarāṇi nopapadyant iti vaktavyam; te khalvanādikarmamalīmasāḥ paṅkasampr̥uktatoyavattadākāreṇ pariṇatatvātpañchapradhānaguṇapradhānatvenaivānubhūyant iti.. 53.. -----------------------------------------------------------------------------
jīv vāstavamen sahajachaitanyalakṣhaṇ pāriṇāmik bhāvase anādi–ananta hai. ve hī audayik, kṣhāyopashamik aur aupashamik bhāvonse sādi–sānta haĩn. ve hī kṣhāyik bhāvase sādi–ananta haĩn.
‘kṣhāyik bhāv sādi honese vah sānt hogā’ aisī āshaṅkā karanā yogya nahīn hai. [kāraṇ is prakār haiḥ–] vah vāstavamen upādhikī nivr̥utti hone par pravartatā huā, siddhabhāvakī bhān̐ti, jīvakā sadbhāv hī hai [arthāt karmopādhike kṣhayamen pravartatā hai isaliye kṣhāyik bhāv jīvakā sadbhāv hī hai]; aur sadbhāvase to jīv ananta hī svīkār kiye jāte haĩn. [isaliye kṣhāyik bhāvase jīv ananta hī arthāt vināsharahit hī hai.]
punashcha, ‘anādi–ananta sahajachaitanyalakṣhaṇ ek bhāvavāle unhen sādi–sānt aur sādi–ananta bhāvāntar ghaṭit nahīn hote [arthāt jīvoṅko ek pāriṇāmik bhāvake atirikta anya bhāv ghaṭit nahīn hote]’ aisā kahanā yogya nahīn hai; [kyoṅki] ve vāstavamen anādi karmase malin vartate hue kādavase anubhavamen āte haĩn.. 53.. -------------------------------------------------------------------------- jīvake pāriṇāmik bhāvakā lakṣhaṇ arthāt svarūp sahaj–chaitanya hai. yah pāriṇāmik bhāv anādi ananta
94
1sampr̥ukta jalakī bhān̐ti tadākārarūp pariṇat honeke kāraṇ, pān̐ch pradhān 2guṇonse pradhānatāvāle hī
1. kādavase sampr̥ukta = kādavakā samparka prāpta; kādavake sansargavālā. [yadyapi jīv dravyasvabhāvase shuddha hai tathāpi
vyavahārase anādi karmabandhanake vash, kādavavāle jalakī bhān̐ti, audayik ādi bhāvarūp pariṇat haĩn.]
2. audayik, aupashamik, kṣhāyopashamik, kṣhāyik aur pāriṇāmik in pān̐ch bhāvoṅko jīvake pān̐ch pradhān guṇ
kahā gayā hai.