kahānajainashāstramālā] ṣhaḍdravya–pañchāstikāyavarṇan
anyākr̥utakarmasambhūtiprakāroktiriyam. ātmā hi sansārāvasthāyān pāriṇāmikachaitanyasvabhāvamaparityajannevānādibandhanabaddhatvād– nādimoharāgadveṣhasnigdhairavishuddhairev bhāvairvivartate. sa khalu yatra yadā moharūpan rāgarūpan dveṣharūpan vā svasya bhāvamārabhate, tatra tadā tamev nimittīkr̥utya jīvapradesheṣhu parasparāvagāhenānupraviṣhṭā svabhāvairev pudgalāḥ karmabhāvamāpadyant iti.. 65..
akadā parehin diṭṭhā tah kammāṇan viyāṇāhi.. 66..
akr̥utā parairdraṣhṭā tathā karmaṇān vijānīhi.. 66..
-----------------------------------------------------------------------------
anvayārthaḥ– [ātmā] ātmā [svabhāvan] [moharāgadveṣharūp] apane bhāvako [karoti] karatā hai; [tatra gatāḥ pudgalāḥ] [tab] vahān̐ rahanevāle pudgal [svabhāvaiḥ] apane bhāvonse [anyonyāvagāhāvagāḍhāḥ] jīvamen [vishiṣhṭa prakārase] anyonya–avagāharūpase praviṣhṭa hue [karmabhāvam gachchhanti] karmabhāvako prāpta hote haĩn.
ṭīkāḥ– anya dvārā kiye gaye binā karmakī utpatti kis prakār hotī hai usakā yah kathan hai.
ātmā vāstavamen sansār–avasthāmen pāriṇāmik chaitanyasvabhāvako chhoṛe binā hī anādi bandhan dvārā baddha honese anādi moharāgadveṣh dvārā snigdha aise avishuddha bhāvonnrūpase hī vivartanako prāpta hotā hai [– pariṇamit hotā hai]. vah [sansārastha ātmā] vāstavamen jahān̐ aur jab moharūp, rāgarūp yā dveṣharūp aise apane bhāvako karatā hai. vahān̐ aur us samay usī bhāvako nimitta banākar pudgal apane bhāvonse hī jīvake pradeshommen [vishiṣhṭatāpūrvak] paraspar avagāharūpase praviṣhṭa hue karmabhāvako prāpta hote haĩn.
bhāvārthaḥ– ātmā jis kṣhetramen aur jis kālamen ashuddha bhāvarūp pariṇamit hotā hai, usī kṣhetramen sthit kārmāṇavargaṇārūp pudgalaskandh usī kālamen svayam apane bhāvonse hī jīvake pradeshommen visheṣh prakārase paraspar– avagāharūpase praviṣhṭa hue karmapaneko prāpta hote haĩn. -------------------------------------------------------------------------- snigdha=chīkane; chīkanāīvāle. [moharāgadveṣh karmabandhamen nimitabhūt honeke kāraṇ unhen snigdhatākī upamā dī
parathī akr̥ut, te rīt jāṇo vividhatā karmo taṇī. 66.