ananyakr̥utatvan karmaṇān vaichikryasyātroktam.
yathā hi svayogyachandrārkaprabhopalambhe. sandhyābhrendrachāpapariveṣhaprabhr̥utibhirbahubhiḥ prakāraiḥ pudgal– skandhavikalpāḥ kanrtrataranirapekṣhā evotpadyante, tathā svayogyajīvapariṇāmopalambhe gnānāvaraṇaprabhr̥uti– bhirbahubhiḥ prakāraiḥ karmāṇyapi kanrtrataranirapekṣhāṇyevotpadyante iti.. 66..
kāle vijujjamāṇā sahadukkhan dinti bhuñjanti.. 67..
kāle viyujyamānāḥ sukhaduḥkhan dadati bhuñjanti.. 67..
-----------------------------------------------------------------------------
is prakār, jīvase kiye gaye binā hī pudgal svayam karmarūpase pariṇamit hote haĩn.. 65..
anvayārthaḥ– [yathāḥ] jis prakār [pudgaladravyāṇān] pudgaladravyonṅkī [bahuprakāraiḥ] anek prakārakī [skandhanirvr̥uttiḥ] skandharachanā [paraiḥ akr̥utā] parase kiye gaye binā [draṣhṭā] hotī dikhāī detī hai, [tathā] usī prakār [karmaṇān] karmoṅkī bahuprakāratā [vijānīhi] parase akr̥ut jāno.
ṭīkāḥ– karmoṅkī vichitratā [bahuprakāratā] anya dvārā nahīn kī jātī aisā yahān̐ kahā hai.
jis prakār apaneko yogya chandra–sūryake prakāshakī upalabdhi hone par, sandhyā–bādal indradhanuṣh–prabhāmaṇḍaḷ ityādi anek prakārase pudgalaskandhabhed anya kartākī apekṣhāke binā hī utpanna hote hain, usī prakār apaneko yogya jīv–pariṇāmakī upalabdhi hone par, gnānāvaraṇādi anek prakārake karma bhī anya kartākī apekṣhāke binā hī utpanna hote haĩn.
bhāvārthaḥ– karmokī vividh prakr̥iti–pradesh–sthiti–anubhāgarūp vichitratā bhī jīvakr̥ut nahīn hai, pudgalakr̥ut hī hai.. 66..
--------------------------------------------------------------------------
kāḷe viyog lahe tadā sukhaduḥkh āpe–bhogave. 67.
110