Panchastikay Sangrah-Hindi (simplified iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 112 of 264
PDF/HTML Page 141 of 293

 

] pañchāstikāyasaṅgrah
[bhagavānashrīkundakunda

nishchayen sukhaduḥkharūpātmapariṇāmānān vyavahāreṇeṣhṭā–niṣhṭaviṣhayāṇān nimittamātratvātpudgalakāyāḥ sukhaduḥkharūpan phalan prayachchhanti. jīvāshcha nishchayen nimittamātrabhutadravyakarmanirvartitasukhaduḥkharūpātmapariṇāmānān vyavahāreṇ ----------------------------------------------------------------------------- nimittamātra honekī apekṣhāse nishchayase, aur īṣhṭāniṣhṭa viṣhayoṅke nimittamātra honekī apekṣhāse vyavahārase sukhaduḥkharūp phal dete hain; tathā jīv nimittamātrabhūt dravyakarmase niṣhpanna honevāle sukhaduḥkharūp ātmapariṇāmoṅko bhoktā honekī apekṣhāse nishchayase, aur [nimittamātrabhūt] dravyakarmake udayase sampādit īṣhṭāniṣhṭa viṣhayoṅke bhoktā honekī apekṣhāse vyavahārase, usaprakārakā [sukhaduḥkharūp] phal bhogate hain [arthāt nishchayase sukhaduḥkhapariṇāmarūp aur vyavahārase īṣhṭāniṣhṭā viṣhayarūp phal bhogate hain]. -------------------------------------------------------------------------- [1] sukhaduḥkhapariṇāmommen tathā [2] īṣhṭāniṣhṭa viṣhayoṅke sanyogamen shubhāshubh karma nimittabhūt hote hain, isaliye un

karmoṅko unake nimittamātrapanekī apekṣhāse hī ‘‘[1] sukhaduḥkhapariṇāmarūp [phal] tathā [2] īṣhṭāniṣhṭa
viṣhayarūp phal ‘denevālā’ ’’ [upachārase] kahā jā sakatā hai. ab, [1] sukhaduḥkhapariṇām to jīvakī
apanī hī paryāyarūp honese jīv sukhaduḥkhapariṇāmako to ‘nishchayase’ bhogatā hain, aur isaliye
sukhaduḥkhapariṇāmamen nimittabhūt vartate hue shubhāshubh karmommen bhī [–jinhenn ‘‘sukhaduḥkhapariṇāmarūp phal
denevālā’’ kahā thā unamen bhī] us apekṣhāse aisā kahā jā sakatā haie ki ‘‘ve jīvako ‘nishchayase’
sukhaduḥkhapariṇāmarūp phal dete hain;’’ tathā [2] īṣhṭāniṣhṭa viṣhay to jīvase bilakul bhinna honese jīv īṣhṭāniṣhṭa
viṣhayoṅko to ‘vyavahārase’ bhogatā hain, aur isaliye īṣhṭāniṣhṭa viṣhayommen nimittabhūt vartate hue shubhāshubh karmommen
bhī [–jinhenn ‘‘īṣhṭāniṣhṭa viṣhayarūp phal denevālā ’’ kahā thā unamen bhī ] us apekṣhāse aisā kahā jā
sakatā haie ki ‘‘ve jīvako ‘vyavahārase’ īṣhṭāniṣhṭa viṣhayarūp phal dete haĩn.’’

yahān̐ [ṭīkāke dūsare pairemen] jo ‘nishchay’ aur ‘vyavahār’ aise do bhaṅg kiye hain vee mātra itanā bhed sūchit
karaneke liye hī kiye hain ki ‘karmanimittak sukhaduḥkhapariṇām jīvamen hote hain aur karmanimittak īṣhṭāniṣhṭa viṣhay
jīvase bilkul bhinna haĩn.’ parantu yahān̐ kahe hue nishchayarūpase bhaṅgase aisā nahīn samajhanā chāhiye ki ‘paudgalik
karma jīvako vāstavamen phal detā hai aur jīv vāstavamen karmake diye hue phalako bhogatā hai.’

paramārthataḥ koī dravya kisī anya dravyako phal nahīn de sakatā aur koī dravya kisī anya dravyake pāsase
phal prāpta karake bhog nahīn sakatā. yadi paramārthataḥ koī dravya anya dravyako phal de aur vah anya dravya use
bhoge to donon dravya ek ho jāyẽn. yahān̐ yah dhyān rakhanā khās āvashyak hai ki ṭīkāke pahale pairemen sampūrṇa
gāthāke kathanakā sār kahate hue shrī ṭīkākār āchāryadev svayam hī jīvako karma dvārā diye gaye phalakā
upabhog vyavahārase hī kahā hai, nishchayase nahī̃n.

sukhaduḥkhake do artha hote haiḥ [1] sukhaduḥkhapariṇām, aur [2] īṣhṭāniṣhṭa viṣhaya. jahān̐ ‘nishchayase’ kahā hai vahān̐

‘sukhaduḥkhapariṇām’ aisā artha samajhanā chāhiye aur jahān̐ ‘vyavahāraseom kahā hai vahān̐ ‘īṣhṭāniṣhṭa ‘viṣhayaom
aisā artha samajhanā chahiye.

112