kahānajainashāstramālā] ṣhaḍdravya–pañchāstikāyavarṇan
ormvyakarmodayāpāditeṣhṭāniṣhṭaviṣhayāṇān bhoktr̥utvāttathāvidhan phalan bhuñjante iti. eten jīvasya bhoktr̥utvaguṇo‘pi vyākhyātaḥ.. 67..
bhettā hu havadi jīvo chedagabhāveṇ kammaphalan.. 68..
bhektā tu bhavati jīvashchetakabhāven karmaphalam.. 68..
kartr̥utvabhoktr̥utvavyākhyopasanhāro‘yam.
tta etat sthitta nishchayenātmanaḥ karma kartr̥u, vyavahāreṇ jīvabhāvasya; jīvo‘pi nishchayenātmabhāvasya kartā, vyavahāraṇe karmaṇ iti. yathātrobhayanayābhyān karma kartr̥u, tathaikenāpi nayen na -----------------------------------------------------------------------------
isase [is kathanase] jīvake bhoktr̥utvaguṇakā bhī vyākhyān huā.. 67..
anvayārthaḥ– [tasmāt] isaliye [ath jīvasya bhāven hi sanyuktam] jīvake bhāvase sanyukta aisā [karma] karma [dravyakarma] [kartr̥u] kartā hai. [–nishchayase apanā kartā aur vyavahārase jīvabhāvakā kartā; parantu vah bhoktā nahīn hai]. [bhoktā tu] bhoktā to [jīvaḥ bhavati] [mātra] jīv hai [chetakabhāven] chetakabhāvake kāraṇ [karmaphalam] karmaphalakā.
ṭīkāḥ– yah, kartr̥utva aurra bhoktr̥utvakī vyākhyākā upasanhār hai.
isaliye [pūrvokta kathanase] aisā nishchit huā ki–karma nishchayase apanā kartā hai, vyavahārase jīvabhāvakā kartā hai; jīv bhī nishchayase apane bhāvakā kartā hai, vyavahārase karmakā kartā hai.
jis prakār yah nayonse karma kartā hai, usī prakār ek bhī nayase vah bhoktā nahīn hai. kisaliye? kyoṅki usee chaitanyapūrvak anubhūtikā sadbhāv nahīn hai. isaliye chetanāpane ke kāraṇ
-------------------------------------------------------------------------- jo anubhūti chaitanyapūrvak ho usīko yahān̐ bhoktr̥utva kahā hai, usake atirikta anya anubhūtiko nahī̃n.
tethī karam, jīvabhāvase sanyukta kartā jāṇavun;
bhoktāpaṇun to jīvane chetakapaṇe tatphal taṇun 68.