dharmasya gatihetutve draṣhṭānto‘yam.
ythodakan svayamagachchhadagamayachcha svayamev gachchhatān matsyānāmudāsīnāvinābhūtasahāy– kāraṇamātratven gamanamanugr̥uhṇāti, tathā dharmo‘pi svayamagachchhan agamayanshcha svayamev gachchhatān jīvapudgalānāmudāsīnāvinābhūtasahāyakāraṇamātratven gamanamunagr̥uhṇāti iti..85..
ṭhidikiriyājuttāṇan kāraṇabhūdan tu puḍhavīva.. 86..
sthitikriyāyuktānān kāraṇabhūtan tu pr̥uthivīva.. 86..
-----------------------------------------------------------------------------
ṭīkāḥ– yah, dharmake gatihetutvakā draṣhṭānta hai.
jis prakār pānī svayam gaman na karatā huā aur [parako] gaman na karātā huā, svayamev gaman karatī huī machhaliyoṅko udāsīn avinābhāvī sahāyarūp kāraṇamātrarūpase gamanamen anugrah karatā hai, usī prakār dharma [dharmāstikāy] bhī svayam gaman na karatā huā air [parako] gaman na karātā huā, svayamev gaman karate hue jīv–pudgaloṅko udāsīn avinābhāvī sahāyarūp kāraṇamātrarūpase gamanamen anugrah karatā hai.. 85..
anvayārthaḥ– [yathā] jis prakār [dharmadravyan bhavati] dharmadravya hai [tathā] usī prakār [adharmākhyam dravyam] adharma nāmakā dravya bhī [jānīhi] jāno; [tat tu] parantu vah [gatikriyāyuktako kāraṇabhūt honeke badale] [sthitikriyāyuktānām] sthitikriyāyuktako [pr̥uthivī iv] pr̥ithvīkī bhān̐ti [kāraṇabhūtam] kāraṇabhūt hai [arthāt sthitikriyāpariṇat jīv–pudgaloṅko nimittabhūt hai].
-------------------------------------------------------------------------- gamanamen anugrah karanā arthāt gamanamen udāsīn avinābhāvī sahāyarūp [nimittarūp] kāraṇamātra honā.
paṇ dravya ā chhe pr̥ithvī māphak hetu thitipariṇamitane. 86.
136