gatipariṇāmasya hetukartr̥utvam. kintu salil–miv matsyānān jīvapudgalānāmāshrayakāraṇamātratvenodāsīn evāsau gateḥ prasaro bhavati. api cha yathā gatipūrvasthitipariṇatastuṅgo‘shvavārasya sthitipariṇāmasya hetukartāvalokyate na tathā‘dharmaḥ. sa khalu niṣhkriyatvāt na kadāchidapi gatipūrvasthitipariṇāmamevāpadyate. kuto‘sya sahasthāyitven pareṣhān gatipūrvasthitipariṇāmasya hetukartr̥utvam. kin tu pr̥uthivīvatturaṅgasya jīvapudgalānāmāshray– kāraṇamātratvenodāsīn evāsau gatipūrvasthiteḥ prasaro bhavatīti.. 88.. ----------------------------------------------------------------------------- honese kabhī gatipariṇāmako hī prāpta nahīn hotā; to phir use [parake] 1sahakārīke rūpamen parake gatipariṇāmakā hetukatr̥utva kahān̐se hogā? [nahīn ho sakatā.] kintu jis prakār pānī machhaliyoṅkā [gatipariṇāmamen] mātra āshrayarūp kāraṇake rūpamen gatikā udāsīn hī prasārak haie, usī prakār dharma jīv–pudgaloṅkī [gatipariṇāmamen] mātra āshrayarūp kāraṇake rūpamen gatikā udāsīn hī prasārak [arthāt gatiprasārakā udāsīn hī nimitta] hai.
aur [adharmāstikāyake sambandhamen bhī aisā hai ki] – jis prakār gatipūrvakasthitipariṇat ashva savārake [gatipūrvak] sthitipariṇāmakā hetukartā dikhāī detā hai, usī prakār adharma [jīv– pudgaloṅke gatipūrvak sthitipariṇāmakā hetukartā] nahī hai. vah [adharma] vāstavamen niṣhkriy honese kabhī gatipūrvak sthitipariṇāmako hī prāpta nahīn hotā; to phir use [parake] 2sahasthāyīke rūpamen gatipūrvak sthitipariṇāmakā hetukatr̥utva kahān̐se hogā? [nahīn ho sakatā.] kintu jis prakār pr̥ithvī ashvako [gatipūrvak sthitipariṇāmamen] mātra āshrayarūp kāraṇake rūpamen gatipūrvak sthitikī udāsīn hī prasārak hai, usī prakār adharma jīv–pudgaloṅko [gatipūrvak sthitipariṇāmamen] mātra āshrayarūp kāraṇake rūpamen gatipūrvak sthitikā udāsīn hī prasārak [arthāt gatipūrvak–sthitiprasārakā udāsīn hī nimitta] hai.. 88.. --------------------------------------------------------------------------
sthitiko prāpta hone vāle jīv–pudgaloṅke sāth sthiti nahīn karatā, pahalehī sthit haie; is prakār vah
sahasthāyī na honese jīv–pudgaloṅke gatipūrvak sthitipariṇāmakā hetukartā nahīn hai.]
140
1. sahakārī=sāthamen kārya karanevālā arthāt sāthamen gati karanevālā. dhvajāke sāth pavan bhī gati karatā hai
isaliye yahān̐ pavanako [dhvajāke] sahakārīke rūpamen hetukartā kahā hai; aur jīv–pudgaloṅke sāth dharmāstikāy
gaman na karake [arthāt sahakārī na banakar], mātra unheen [gatimen] āshrayarūp kāraṇ banatā hai isaliye
dharmāstikāyako udāsīn nimitta kahā hai. pavanako hetukartā kahā usakā yah artha kabhī nahīn samajhanā ki
pavan dhvajāoṅko gatipariṇām karātā hogā. udāsīn nimitta ho yā hetukartā ho– donon paramen akiñchitkar haĩn.
unamen mātra uparoktānusār hī antar hai. ab agalī gāthākī ṭīkāmen āchāryadev svayam hī kaheṅge ki ‘vāstavamen
samasta gatisthitimān padārtha apane pariṇāmonse hī nishchayase gatisthiti karate hai.’isaliye dhvajā, savār
ityādi sab, apane pariṇāmonse hī gatisthiti karate hai, usamen dharma tathā pavan, aur adharma tathā ashva
avisheṣharūpase akiñchitkar hain aisā nirṇay karanā.]
2. sahasthāyī=sāthamen sthiti [sthiratā] karanevālā. [ashva savārake sāth sthiti karatā hai, isaliye yahān̐