Panchastikay Sangrah-Hindi (simplified iso15919 transliteration). Gatha: 98.

< Previous Page   Next Page >


Page 150 of 264
PDF/HTML Page 179 of 293

 

] pañchāstikāyasaṅgrah
[bhagavānashrīkundakunda

150

achetanaḥ kālaḥ achetano dharmaḥ achetano‘dharmaḥ achetanaḥ pudgalaḥ, chetano jīv evaik iti.. 97..

jīvā puggalakāyā sah sakkiriyā havanti ṇa ya sesā.
puggalakaraṇā jīvā khandhā khalu kālakaraṇā du.. 98..
jīvāḥ pudgalakāyāḥ sah sakriyā bhavanti na cha sheṣhāḥ.
pudgalakaraṇā jīvāḥ skandhā khalu kālakaraṇāstu.. 98..

atra sakriyaniṣhkriyatvamuktam. pradeshāntaraprāptihetuḥ parispandanarūpaparyāyaḥ kriyā. tatra sakriyā bahiraṅgasādhanen sahabhūtāḥ jīvāḥ, sakriyā bahiraṅgasādhanen sahabhūtāḥ pudgalāḥ. niṣhkriyamākāshan, niṣhkriyo dharmaḥ, niṣhkriyo‘dharmaḥ, niṣhkriyaḥ kālaḥ. jīvānān sakriyatvasya bahiraṅga– sādhanan karmanokarmopachayarūpāḥ pudgalā iti te pudgalakaraṇāḥ. -----------------------------------------------------------------------------

pararūpamen 1pravesh dvārā [–mūrtadravyake sanyogakī apekṣhāse] mūrta bhī hai, dharma amūrta hai, adharma amūrta haie; pudgal hī ek mūrta hai. ākāsh achetan hai, kāl achetan hai, dharma achetan hai, adharma achetan hai, pudgal achetan hai; jīv hī ek chetan hai.. 97..

gāthā 98

anvayārthaḥ– [sah jīvāḥ pudgalakāyāḥ] bāhya karaṇ sahit sthit jīv aur pudgal [sakriyāḥ bhavanti] sakriy hai, [na cha sheṣhāḥ] sheṣh dravya sakriy nahīn hain [niṣhkriy hain]; [jīvāḥ] jīv [pudgalakaraṇāḥ] pudgalakaraṇavāle [–jinhen sakriyapanemen pudgal bahiraṅg sādhan ho aise] hain[skandhāḥ khalu kālakaraṇāḥ tu] aur skandha arthāt pudgal to kālakaraṇavāle [–jinhen sakriyapanemen kāl bahiraṅg sādhan ho aise] haĩn.

ṭīkāḥ– yahān̐ [dravyonṅkā] sakriy–niṣhkriyapanā kahā gayā hai.

pradeshāntaraprāptikā hetu [–anya pradeshakī prāptikā kāraṇ] aisī jo parispandarūp paryāy, vah kriyā hai. vahān̐, bahiraṅg sādhanake sāth rahanevāle jīv sakriy hain; bahiraṅg sādhanake sāth rahanevāle pudgal sakriy haĩn. ākāsh niṣhkriy hai; dharma niṣhkriy hai; adharma niṣhkriy hai ; kāl niṣhkriy hai. -------------------------------------------------------------------------- 1. jīv nishchayase amūrta–akhaṇḍa–ekapratibhāsamay honese amūrta hai, rāgādirahit sahajānanda jisakā ek svabhāv

hai aise ātmatattvakī bhāvanārahit jīv dvārā upārjit jo mūrta karma usake sansarga dvārā vyavahārase mūrta bhī hai.

jīv–pudgalo sahabhūt chhe sakriy, niṣhkriy sheṣh chhe;
chhe kāl pudgalane karaṇ, pudgal karaṇ chhe jīvane. 98.