kahānajainashāstramālā] ṣhaḍdravya–pañchāstikāyavarṇan
ath kāladravyavyākhyānam.
doṇhan es sahāvo kālo khaṇabhaṅguro ṇiyado.. 100..
dvayoreṣh svabhāvaḥ kālaḥ kṣhaṇabhaṅguro niyataḥ.. 100..
vyavahārakālasya nishchayakālasya cha svarūpākhyānametat.
ttra kramānupātī samayākhyaḥ paryāyo vyavahārakālaḥ, tadādhārabhūtan dravyan nishchayakālaḥ. ttra vyavahārakālo nishchayakālaparyāyarūpopi jīvapudgalānān pariṇāmenāvachchhidyamānatvāttatpariṇāmabhav ityupagīyate, jīvapudgalānān pariṇāmastu bahiraṅganimittabhūtadravyakālasadbhāve sati sambhūtatvādrravya– ----------------------------------------------------------------------------
anvayārthaḥ– [kālaḥ pariṇāmabhavaḥ] kāl pariṇāmase utpanna hotā hai [arthāt vyavahārakāl kā māp jīv–pudgaloṅke pariṇām dvārā hotā hai]; [pariṇāmaḥ dravyakālasambhūtaḥ] pariṇām dravyakālase utpanna hotā hai.– [dvayoḥ eṣhaḥ svabhāvaḥ] yah, donoṅkā svabhāv hai. [kālaḥ kṣhaṇabhuṅguraḥ niyataḥ] kāl kṣhaṇabhaṅgur tathā nitya hai.
ṭīkāḥ– yah, vyavahārakāl tathā nishchayakālake svarūpakā kathan hai.
vahān̐, ‘samay’ nāmakī jo kramik paryāy so vyavahārakāl hai; usake ādhārabhūt dravya vah nishchayakāl hai.
vahān̐, vyavahārakāl nishchayakālakī paryāyarūp hone par bhī jīv–pudgaloṅke pariṇāmase māpā jātā hai – gnāt hotā hai isaliye ‘jīv–pudgaloṅke pariṇāmase utpanna honevālā’ kahalātā hai; aur jīv–pudgaloṅke pariṇām bahiraṅg–nimittabhūt dravyakālake sadbhāvamen utpanna honeke kāraṇ ‘dravyakālase utpanna honevāle’ kahalāte haĩn. vahān̐ tātparya yah hai ki – vyavahārakāl jīv–pudgaloṅke pariṇām dvārā --------------------------------------------------------------------------
–ā chhe svabhāvo ubhayanā; kṣhaṇabhaṅgī ne dhruv kāḷ chhe. 100.