Panchastikay Sangrah-Hindi (simplified iso15919 transliteration). Gatha: 102.

< Previous Page   Next Page >


Page 155 of 264
PDF/HTML Page 184 of 293

 

kahānajainashāstramālā] ṣhaḍdravya–pañchāstikāyavarṇan

[
155

nityakṣhaṇikatven kālavibhāgakhyāpanametat.

yo hi dravyavisheṣhaḥ ‘ayan kālaḥ, ayan kālaḥ’ iti sadā vyapadishyate sa khalu svasya sadbhāvamāvedayan bhavati nityaḥ. yastu punarutpannamātra ev pradhvansyate sa khalu tasyaiv dravyavisheṣhasya samayākhyaḥ paryāy iti. sa tūtsaṅgitakṣhaṇabhaṅgo‘pyupadarshit–svasantāno nayabalādrīrdhātarasthāyyupagīyamāno na duṣhyati; tato na khalvāvalikāpalyopam–sāgaropamādivyavahāro vipratiṣhidhyate. tadatra nishchayakālo nityaḥ dravyarūpatvāt, vyavahārakālaḥ kṣhaṇikaḥ paryāyarūpatvāditi.. 101..

ede kālāgāsā dhammādhammā ya puggalā jīvā.
labbhanti davvasaṇṇan kālassa du ṇatthi kāyattan.. 102..

ete kālākāshe dharmādharmau cha pudgalā jīvāḥ.
labhante dravyasañgnān kālasya tu nāsti kāyatvam.. 102..

-----------------------------------------------------------------------------

ṭīkāḥ– kālake ‘nitya’ aur ‘kṣhaṇik’ aise do vibhāgoṅkā yah kathan hai.

‘yah kāl hai, yah kāl hai’ aisā karake jis dravyavisheṣhakā sadaiv vyapadesh [nirdesh, kathan] kiyā jātā hai, vah [dravyavisheṣh arthāt nishchayakālarūp khās dravya] sachamuch apane sadbhāvako pragaṭ karatā huā nitya hai; aur jo utpanna hote hī naṣhṭa hotā hai, vah [vyavahārakāl] sachamuch usī dravyavisheṣhakī ‘samay’ nāmak paryāy hai. vah kṣhaṇabhaṅgur hone par bhī apanī santatiko [pravāhako] darshātā hai isaliye use nayake balase ‘dīrgha kāl tak ṭikanevālā’ kahanemen doṣh nahīn hai; isaliye āvalikā, palyopam, sāgaropam ityādi vyavahārakā niṣhedh nahīn kiyā jātā.

is prakār yahān̐ aisā kahā hai ki–nishchayakāl dravyarūp honese nitya hai, vyavahārakāl paryāyarūp honese kṣhaṇik hai.. 101..

gāthā 102

anvayārthaḥ– [ete] yah [kālākāshe] kāl, ākāsh [dharmādharmaur] dharma, adharma, [pudgalāḥ]
pudgal [cha] aur [jīvāḥ] jīv [sab] [dravyasañgnān labhante] ‘dravya’ sañgnāko prāpta karate hain;
[kālasya tu] parantu kālako [kāyatvam] kāyapanā [na asti] nahīn hai.

--------------------------------------------------------------------------

ā jīv, pudgal, kāḷ, dharma, adharma tem ja nabh viṣhe
chhe ‘dravya’ sañgnā sarvane, kāyatva chhe nahi kāḷane . 102.