Panchastikay Sangrah-Hindi (simplified iso15919 transliteration). Jiv padarth ka vyakhyan Gatha: 109.

< Previous Page   Next Page >


Page 168 of 264
PDF/HTML Page 197 of 293

 

] pañchāstikāyasaṅgrah
[bhagavānashrīkundakunda

168

ath jīvapadārthānān vyākhyānan prapañchayati.

jīvā sansāratthā ṇivvādā chedaṇāpagā duvihā.
uvaogalakkhaṇā vi ya dehādehappavīchārā.. 109..

jīvāḥ sansārasthā nirvr̥uttāḥ chetanātmakā dvividhāḥ.
upayogalakṣhaṇā api cha dehādehapravīchārāḥ.. 109..

jīvasyarūpoddesho‘yam.

jīvāḥ hi dvividhāḥ, sansārasthā ashuddhā nirvr̥uttāḥ shuddhāshcha. te khalūbhaye‘pi chetanā–svabhāvāḥ, chetanāpariṇāmalakṣhaṇenopayogen lakṣhaṇīyāḥ. tatra sansārasthā dehapravīchārāḥ, nirvr̥uttā adehapravīchārā iti.. 109.. -----------------------------------------------------------------------------

ab jīvapadārthakā vyākhyān vistārapūrvak kiyā jātā hai.

gāthā 109

anvayārthaḥ– [jīvāḥ dvividhāḥ] jīv do prakārake hain; [sansārasthāḥ nirvr̥uttāḥ] sansārī aur siddha. [chetanātmakāḥ] ve chetanātmak [–chetanāsvabhāvavāle] [api cha] tathā [upayogalakṣhaṇāḥ] upayogalakṣhaṇavāle haĩn. [dehādehapravīchārāḥ] sansārī jīv dehamen vartanevāle arthāt dehasahit hain aur siddha jīv dehamen nahīn vartanevāle arthāt deharahit haĩn.

ṭīkāḥ– yah, jīvake svarūpakā kathan hai.

jīv do prakārake hainḥ – [1] sansārī arthāt ashuddha, aur [2] siddha arthāt shuddha. ve donon vāstavamen chetanāsvabhāvavāle hain aur chetanāpariṇāmasvarūp upayog dvārā lakṣhit honeyogya [– pahichānejāneyogya] haĩn. unamen, sansārī jīv dehamen vartanevāle arthāt dehasahit hain aur siddha jīv dehamen nahīn vartanevāle arthāt deharahit haĩn.. 109.. -------------------------------------------------------------------------- chetanākā pariṇām so upayoga. vah upayog jīvarūpī lakṣhyakā lakṣhaṇ hai.

jīvo dvividh–sansārī, siddho; chetanātmak ubhay chhe;
upayogalakṣhaṇ ubhay; ek sadeh, ek adeh chhe. 109.