174
rūvan rasan cha gandhan phāsan puṇ te vijāṇanti.. 116..
rūpan rasan cha gandhan sparshan punaste vijānanti.. 116..
chaturindriyaprakārasūchaneyam. ete sparshanarasanaghrāṇachakṣhurindriyāvaraṇakṣhayopashamāt shrotrendriyāvaraṇodaye noindriyā–varaṇodaye cha sati sparsharasagandhavarṇānān parichchhettārashchaturindriyā amanaso bhavantīti.. 116..
-----------------------------------------------------------------------------
anvayārthaḥ– [punaḥ] punashcha [uddanshamashakamakṣhikāmadhukarībhramarāḥ] ḍān̐s, machchhar, makkhī, madhumakkhī, bham̐varā aur [pataṅgādyāḥ te] pataṅge ādi jīv [rūpan] rūp, [rasan] ras, [gandhan] gandha [cha] aur [sparshan] sparshako [vijānanti] vajānate haĩn. [ve chaturindriy jīv haĩn.]
ṭīkāḥ– yah, chaturindriy jīvoṅke prakārakī sūchanā hai.
sparshanendriy, rasanendriy, ghrāṇendriy aur chakṣhurindriyake āvaraṇake kṣhayopashamake kāraṇ tathā shrotrendriyake āvaraṇakā uday tathā manake āvaraṇakā uday honese sparsha, ras, gandha aur varṇako jānanevāle yah [ḍān̐s ādi] jīv manarahit chaturindriy jīv haĩn.. 116.. --------------------------------------------------------------------------
te jīv jāṇe sparshane, ras, gandh tem ja rūpane. 116.
sparshādi pañchak jāṇatān tiryañch–nārak–sur–naro