226
so sagacharittabhaṭṭho
sa svakacharitrabhraṣhṭaḥ paracharitacharo bhavati jīvaḥ.. 156..
paracharitapravr̥uttasvarūpākhyānametat.
yo hi mohanīyodayānuvr̥uttivashādrajyamānopayogaḥ san paradravye shubhamashubhan vā bhāvamādadhāti, sa svakacharitrabhraṣhṭaḥ paracharitrachar ityupagīyate; yato hi svadravye shuddhopayogavr̥uttiḥ svacharitan, paradravye soparāgopayogavr̥uttiḥ paracharitamiti.. 156.. -----------------------------------------------------------------------------
anvayārthaḥ– [yaḥ] jo [rāgeṇ] rāgase [–rañjit arthāt malin upayogase] [paradravye] paradravyamen [shubham ashubham bhāvam] shubh yā ashubh bhāv [yadi karoti] karatā hai, [saḥ jīvaḥ] vah jīv [svakacharitrabhraṣhṭaḥ] svachāritrabhraṣhṭa aisā [paracharitacharaḥ bhavati] parachāritrakā ācharaṇ karanevālā hai.
ṭīkāḥ– yah, parachāritramen pravartan karanevāleke svarūpakā kathan hai.
jo [jīv] vāstavamen mohanīyake udayakā anusaraṇ karanevālīe pariṇatike vash [arthāt mohanīyake udayakā anusaraṇ karake pariṇamit honeke kāraṇ ] rañjit–upayogavālā [uparaktaupayogavālā] vartatā huā, paradravyamen shubh yā ashubh bhāvako dhāraṇ karatā hai, vah [jīv] svachāritrase bhraṣhṭa aisā parachāritrakā ācharaṇ karanevālā kahā jātā hai; kyoṅki vāstavamen svadravyamen nshuddha–upayogarūp pariṇati vah svachāritra hai aur paradravyamen soparāg–upayogarūp pariṇati vah parachāritra hai.. 156..
------------------------------------------------------------------------- 1. soparāg=uparāgayukta; uparakta; malin; vikārī; ashuddha [upayogamen honevālā, karmodayarūp upādhike anurūp
je rāgathī paradravyamān karato shubhāshubh bhāvane,
te svakacharitrathī bhraṣhṭa parachāritra ācharanār chhe. 156.