Panchastikay Sangrah-Hindi (simplified iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 9 of 264
PDF/HTML Page 38 of 293

 

background image
kahānajainashāstramālā] ṣhaḍdravya–pañchāstikāyavarṇan
[
9
tatra cha pañchānāmastikāyānān samo madhyastho rāgadveṣhābhyāmanupahato varṇapadavākya–sanniveshavishiṣhṭaḥ
pāṭho vādaḥ shabdasamayaḥ shabdāgam iti yāvat. teṣhāmev mithyādarshanodayochchhede sati samyagvāyaḥ
parichchhedo gnānasamayo gnānagam iti yāvat. teṣhāmevābhidhānapratyayaparichchhinnānān vasturūpeṇ samavāyaḥ
sandhāto‘rthasamayaḥ sarvapadārthasārtha iti yāvat. tadatra gnānasamayaprasiddhayartha shabdasamayasambandhenārthasamay
o‘bhidhātumabhipretaḥ. ath tasyaivārthasamayasya dvaividhyan lokālok–vikalpāt.
---------------------------------------------------------------------------------------------
unakā samavāy [–pañchāstikāyakā samyak bodh athavā samūh] [samayaḥ] vah samay hai [iti] aisā
[jinottamaiḥ pragnaptam] jinavaronne kahā hai. [saḥ cha ev lokaḥ bhavati] vahī lok hai. [–pān̐ch
astikāyake samūh jitanā hī lok hai.]; [tataḥ] usase āge [amitaḥ alokaḥ] amāp alok
[kham] ākāshasvarūp hai.
ṭīkāḥ– yahān̐ [is gāthāmen shabdarūpase, gnānarūpase aur artharūpase [–shabdasamay, gnānasamay
aur arthasamay]– aise tīn prakārase ‘samay’ shabdakā artha kahā hai tathā lok–alokarūp vibhāg
kahā hai.
vahān̐, [1] ‘sam’ arthāt madhyastha yānī jo rāgadveṣhase vikr̥ut nahīn huā; ‘vād’ arthāt varṇa
[akṣhar], pad [shabda] aur vākyake samūhavālā pāṭha. pān̐ch astikāyakā ‘samavād’ arthāt madhyastha
[–rāgadveṣhase vikr̥ut nahīn huā] pāṭh [–maukhik yā shāstrārūrḥ nirūpaṇ] vah shabdasamay hai, arthāt
shabdāgam vah shabdasamay hai. [2] mithyādarshanake udayakā nāsh hone par, us pañchāstikāyakā hī
samyak avāy arthāt samyak gnān vah gnānasamay hai, arthāt gnānāgam vah gnānasamay hai. [3]
kathanake nimittase gnāt hue us pañchāstikāyakā hī vasturūpase samavāy arthāt samūh vah arthasamay
hai, arthāt sarvapadārthasamūh vah arthasamay hai. usamen yahān̐ gnān samayakī prasiddhike hetu shabdasamayake
sambandhase arthasamayakā kathan [shrīmadbhagavatkundakundāchāryadev] karanā chāhate haĩn.
--------------------------------------------------------------------------
samavāy =[1] sam+avāy; samyak avāy; samyak gnāna. [2] samūha. [is pañchāstikāyasaṅgrah shāstramen yahān̐
kāladvavyako–– ki jo dravya hone par bhī astikāy nahīn hai use ––vivakṣhāmen gauṇ karake ‘pañchāstikāyakā
samavāy vah samay hai.’ aisā kahā hai; isaliye ‘chhah dravyakā samavāy vah samay hai’ aise kathanake bhāvake sāth
is kathanake bhāvakā virodh nahīn samajhanā chāhiye, mātra vivakṣhābhed hai aisā samajhanā chāhiye. aur isī prakār
anya sthān par bhī vivakṣhā samajhakar aviruddha artha samajh lenā chāhiye]