Panchastikay Sangrah-Hindi (simplified iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 11 of 264
PDF/HTML Page 40 of 293

 

background image
kahānajainashāstramālā] ṣhaḍdravya–pañchāstikāyavarṇan
[
11
atra pañchāstikāyānān visheṣhasañgnā sāmānyavisheṣhāstitvan kāyatvan choktam.
tatra jīvāḥ pudgalāḥ dharmādharmau ākāshamiti teṣhān visheṣhasañgnā anvarthāḥ pratyeyāḥ.
sāmānyavisheṣhāstitvañcha teṣhāmutpādavyayadhrauvyamayyān sāmānyavisheṣhasattāyān niyatatvādvay
vasthitatvādavaseyam. astitve niyatānāmapi na teṣhāmanyamayatvam, yataste sarvadaivānanya–mayā
ātmanirvr̥uttāḥ. ananyamayatve‘pi teṣhāmastitvaniyatatvan nayaprayogāt. dvau hi nayau bhagavatā praṇītau–
dravyārthikaḥ paryāyārthikashcha. tatra na khalvekanayāyattādeshanā kintu tadubhayāyatā. tataḥ
paryāyārthādeshādastitve svataḥ kathañchidbhinna‘pi vyavasthitāḥ dravyārthādeshātsvayamev santaḥ sato‘nanyamayā
bhavantīti. kāyatvamapi teṣhāmaṇumahattvāt. aṇavo‘tra pradeshā mūrto‘mūrtāshcha nirvibhāgānshāstaiḥ
mahānto‘ṇumahāntaḥ pradeshaprachayātmakā iti siddhan teṣhān kāyatvam. aṇubhyā̃n. mahānta itiḥ vyatpattyā
---------------------------------------------------------------------------------------------

ṭīkāḥ–
yahān̐ [is gāthāmen] pān̐ch astikāyoṅkī visheṣhasañgnā, sāmānya visheṣh–astitva tathā
kāyatva kahā hai.
vahān̐ jīv, pudgal, dharma, adharma aur ākāsh–yah unakī visheṣhasañgnāen̐ anvartha jānanā.
ve utpād–vyay–dhrauvyamayī sāmānyavisheṣhasattāmen niyat– vyavasthit [nishchit vidyamān] honese
unake sāmānyavisheṣh–astitva bhī hai aisā nishchit karanā chāhiye. ve astitvamen niyat hone par bhī
[jisaprakār bartanamen rahanevālā ghī bartanase anyamay hai usīprakār] astitvase anyamay nahīn hai;
kyoṅki ve sadaiv apanese niṣhpanna [arthāt apanese sat] honeke kāraṇ [astitvase] ananyamay hai
[jisaprakār agni uṣhṇatāse ananyamay hai usīprakār]. ‘astitvase ananyamay’ hone par bhī unakā
‘astitvamen niyatapanā’ nayaprayogase hai. bhagavānane do nay kahe hai – dravyārthik aur paryāyārthika. vahān̐
kathan ek nayake ādhīn nahīn hotā kintu un donon nayoṅke ādhīn hotā hai. isaliye ve
paryāyārthik kathanase jo apanese kathañchit bhinna bhī hai aise astitvamen vyavasthit [nishchit sthit] hain
aur dravyārthik kathanase svayamev sat [–vidyamān] honeke kāraṇ astitvase ananyamay haĩn.
---------------------------------------------------------------------------

anvartha=arthakā anusaraṇ karatī huī; arthānusāra. [pān̐ch astikāyoṅke nām unake arthānusār haĩn.]