Panchastikay Sangrah-Hindi (simplified iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 18 of 264
PDF/HTML Page 47 of 293

 

] pañchāstikāyasaṅgrah
[bhagavānashrīkundakunda

atra pañchāstikāyānān kālasya cha dravyatvamuktam.

dravyāṇi hi sahakramabhuvān guṇaparyāyāṇāmananyatayādhārabhūtāni bhavanti. tato

vr̥uttavartamānavartiṣhyamāṇānān bhāvānān paryāyāṇā svarūpeṇ pariṇatatvādastikāyānān parivartanaliṅgasya kālasya chāsti dravyatvam. na cha teṣhān bhūtabhavadbhaviṣhyadbhāvātmanā pariṇamamānānāmanityatvam, yataste bhūtabhavadbhaviṣhyadbhāvāvasthāsvapi pratiniyatasvarūpāparityāgā–nnityā eva. atra kālaḥ pudgalādiparivartanahetutvātpudgalādiparivartanagamyamānaparyāyatvā–chchāstikāyeṣhvantarbhāvārtha sa parivartan– liṅga ityukta iti.. 6.. -----------------------------------------------------------------------------

dravya vāstavamen sahabhāvī guṇoṅko tathā kramabhāvī paryāyoṅko 1ananyarūpase ādhārabhūt hai. isaliye jo varta chūke hain, varta rahe hain aur bhaviṣhyamen varteṅge un bhāvon–paryāyonrūp pariṇamit honeke kāraṇ [pān̐ch] astikāy aur 2parivartanaliṅg kāl [ve chhahon] dravya haĩn. bhūt, vartamān aur bhāvī bhāvasvarūp pariṇamit honese ve kahīn anitya nahīn hai, kyoṅki bhūt, vartamān aur bhāvī bhāvarūp avasthāommen bhī pratiniyat [–apane–apane nishvit] svarūpako nahīn chhoṛate isaliye ve nitya hī hai.

yahān̐ kāl pudgalādike parivartanakā hetu honese tathā pudgalādike parivartan dvārā usakī paryāy gamya [gnāt] hotī hain isaliye usakā astikāyommen samāvesh karaneke hetu use ‘3parivartanaliṅg’ kahā hai. [pudgalādi astikāyoṅkā varṇan karate hue unake parivartan (pariṇaman) kā varṇan karanā chāhiye. aur unake parivartanakā varṇan karate hue un parivartanamen nimittabhūt padārthakā [kālakā] athavā us parivartan dvārā jinakī paryāyen vyakta hotī hain us padārthakā [kālakā] varṇan karanā anuchit nahīn kahā jā sakatā. isaprakār pañchāstikāyake varṇanamen kālake varṇanakā samāvesh karanā anuchit nahīn hai aisā darshāneke hetu is gāthāsūtramen kālake liye ‘parivartanaliṅg’ shabdakā upayog kiyā hai.].. 6.. --------------------------------------------------------------------------

dvārā kālakā anumān hotā hai [jisaprakār dhuān̐rūpī chihna dvārā agnikā anumān hotā hai usīprakār],
isaliye kāl ‘parivartanaliṅg’ hai. [2] aur pudgalādike parivartan dvārā kālakī paryāyen [–‘karma samay’,
‘adhik samay aisī kālakī avasthāen̐] gamya hotī hain isaliye bhī kāl ‘parivartanaliṅg’ hai.

18

1. ananyarūp=abhinnarūp [jisaprakār agni ādhār hai aur uṣhṇatā ādhey hai tathāpi ve abhinna hain, usīprakār dravya ādhār hai aur guṇ–paryāy ādhey hain tathāpi ve abhinna haĩn.]

2. parivartanaliṅg=pudgalādikā parivartan jisakā liṅg hai; vah pudgalādike pariṇaman dvārā jo gnān hotā hai vaha. [liṅg=chihna; sūchak; gamak; gamya karānevālā; batalānevālā; pahichān karānevālā.]

3. [1] yadi pudgalādikā parivartan hotā hai to usakā koī nimitta honā chāhiye–isaprakār parivartanarūpī chihna