Panchastikay Sangrah-Hindi (simplified iso15919 transliteration). Gatha: 8.

< Previous Page   Next Page >


Page 20 of 264
PDF/HTML Page 49 of 293

 

background image
20
] pañchāstikāyasaṅgrah
[bhagavānashrīkundakunda
sattā savvapayatthā savissaruvā aṇantapajjāyā.
maṅguppādadhuvattā sappaḍivakkhā havadi
aikkā.. 8..
sattā sarvapadārthā savishvarūpā anantaparyāyā.
bhaṅgotpādadhrauvyātmikā sapratipakṣhā mavatyekā.. 8..
atrāstitvasvarūpamuktam.
astitvan hi sattā nām sato bhāvaḥ sattvam. na sarvathā nityatayā sarvathā kṣhaṇikatayā vā
vidyamānamātran vastu. sarvathā nityasya vastunastattvataḥ kramabhuvān bhāvānāmabhāvātkuto vikāravattvam.
sarvathā kṣhaṇikasya cha tattvataḥ pratyabhignānābhāvāt kut ekasantānatvam. tataḥ pratyabhignānahetubhūten
kenachitsvarūpeṇ dhrauvyamālambyamānan kābhyāñchitkramapravr̥uttābhyān svarūpābhyān pralīyamānamupajāyamānan
chaikakālamev paramārthatastritayīmavasthān bibhrāṇan vastu sadavabodhyam. at ev
sattāpyutpādavyayadhrauvyātmikā‘vaboddhavyā, bhāvabhāvavatoḥ kathañchidekasvarūpatvāt. sā cha trilakṣhaṇasya
-----------------------------------------------------------------------------
gāthā 8
anvayārthaḥ– [sattā] sattā [bhaṅgotpādadhrauvyātmikā] utpādavyayadhrauvyātmak, [ekā] ek,
[sarvapadārthā] sarvapadārthasthit, [savishvarūpā] savishvarūp, [anantaparyāyā] anantaparyāyamay aur
[sapratipakṣhā] sapratipakṣha [bhavati] hai.
ṭīkāḥ– yahān̐ astitvakā svarūp kahā hai.
astitva arthāt sattā nāmak satkā bhāv arthāt 1sattva.
vidyamānamātra vastu na to sarvathā nityarūp hotī hai aur na sarvathā kṣhaṇikarūp hotī hai. sarvathā
nitya vastuko vāstavamen kramabhāvī bhāvoṅkā abhāv honese vikār [–parivartan, pariṇām] kahān̐se
hogā? aur sarvathā kṣhaṇik vastumen vāstavamen
2pratyabhignānakā abhāv honese ekapravāhapanā kahān̐se
rahegā? isaliyee pratyabhignānake hetubhūt kisī svarūpase dhruv rahatī huī aur kinhīn do kramavartī
svarūponse naṣhṭa hotī huī tathā utpanna hotī huī – isaprakār paramārthataḥ ek hī kālamen tigunī [tīn
anshavālī] avasthāko dhāraṇ karatī huī vastu sat jānanā. isaliye ‘sattā’ bhī
--------------------------------------------------------------------------
1. sattva=satpanān; astitvapanā; vidyamānapanā; astitvakā bhāv; ‘hai’ aisā bhāva.
2. vastu sarvathā kṣhaṇik ho to ‘jo pahale dekhanemen [–jānanemen] āī thī vahī yah vastu hai’ aisā gnān nahīn ho
sakatā.

sarvārthaprāpta, savishvarūp, anantaparyayavant chhe,
sattā janam–lay–dhrauvyamay chhe, ek chhe, savipakṣha chhe. 8.