Panchastikay Sangrah-Hindi (simplified iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 23 of 264
PDF/HTML Page 52 of 293

 

background image
kahānajainashāstramālā] ṣhaḍdravya–pañchāstikāyavarṇan
[
23
bhavatītyekapadārthasthitatvan sarvapadārtha sthitāyāḥ. pratiniyataikarūpābhirev sattābhiḥ pratiniyataikarūpatvan
vastūnān bhavatītyekarūpatvan savishvarūpāyāḥ pratiparyāyaniyatābhirev sattābhiḥ
pratiniyataikaparyāyāṇāmānantyan bhavatītyekaparyāy–tvamanantaparyāyāyāḥ. iti sarvamanavadyan
sāmānyavisheṣhaprarūpaṇapravaṇanayadvayāyattatvāttaddeshanāyāḥ.. 8..
-----------------------------------------------------------------------------

‘sarvapadārthasthit’ hai vahī yahān̐ kahī huī avāntarasattārūp bhī honese ‘ekapadārthasthit’ bhī hai.] [5]
pratinishchit ek–ek rūpavālī sattāon dvārā hī vastuoṅkā pratinishchit ek ekarūp hotā hai isaliye
savishvarūp [sattā] ko ekarūpapanā hai [arthāt jo sāmānyavisheṣhātmak sattā mahāsattārūp honese
‘savishvarūp’ hai vahī yahān̐ kahī huī avāntarasattārūp bhī honese ‘ekarūp’ bhī hai]. [6] pratyek
paryāyamen sthit [vyaktigat bhinna–bhinna] sattāon dvārā hī pratinishvit ek–ek paryāyoṅkā anantapanā
hotā hai isaliye anantaparyāyamay [sattā] ko ekaparyāyamayapanā hai [arthāt jo sāmānyavisheṣhātmak
sattā mahāsattārūp honese ‘anantaparyāyamay’ hai vahī yahān̐ kahī huī avāntarasattārūp bhī honese
‘ekaparyāyamay’ bhī hai].
isaprakār sab niravadya hai [arthāt ūpar kahā huā sarva svarūp nirdoṣh hai, nirbādh hai, kiñchit
virodhavālā nahīn hai] kyoṅki usakā [–sattāke svarūpakā] kathan sāmānya aur visheṣhake prarūpaṇ kī
or ḍhalate hue do nayoṅke ādhīn hai.

bhāvārthaḥ– sāmānyavisheṣhātmak sattāke do pakṣha hainḥ–– ek pakṣha vah mahāsattā aur dūsarā pakṣha
vah avāntarasattā. [1] mahāsattā avāntarasattārūpase asattā haie aur avāntarasattā mahāsattārūpase
asattā haie; isaliye yadi mahāsattāko ‘sattā’ kahe to avāntarasattāko ‘asattā’ kahā jāyagā.
[2] mahāsattā utpād, vyay aur dhrauvya aise tīn lakṣhaṇavālī hai isaliye vah ‘trilakṣhaṇā’ hai. vastuke
utpanna honevāle svarūpakā utpād hī ek lakṣhaṇ hai, naṣhṭa honevāle svarūpakā vyay hī ek lakṣhaṇ hai
aur dhruv rahanevāle svarūpakā dhrauvya hī ek lakṣhaṇ hai isaliye un tīn svarūpommense pratyekakī
avāntarasattā ek hī lakṣhaṇavālī honese ‘atrilakṣhaṇā’ hai. [3] mahāsattā samasta padārthasamūhamen ‘sat,
sat, sat’ aisā samānapanā darshātī hai isaliye ek haie. ek vastukī svarūpasattā anya kisī vastukī
svarūpasattā nahīn hai, isaliye jitanī vastuen̐ utanī svarūpasattāen̐; isaliye aisī svarūpasattāen̐ athavā
avāntarasattāen̐ ‘anek’ haĩn.