kahānajainashāstramālā] ṣhaḍdravya–pañchāstikāyavarṇan
[
25
atra sattādravyayorarthāntaratvan pratyākhyātam.
dravati gachchhati sāmānyarūpeṇ svarūpeṇ vyāpnoti tānstān kramabhuvaḥ sahabhuvashvasadbhāvaparyāyān
svabhāvavisheṣhānityanugatārthayā niruktayā dravyan vyākhyātam. dravyan cha lakṣhya–lakṣhaṇabhāvādibhyaḥ
kathañchidbhede‘pi vastutaḥ sattāyā apr̥uthagbhūtameveti mantavyam. tato yatpūrvan sattvamasattvan
trilakṣhaṇatvamatrilakṣhaṇatvamekatvamanekatvan sarvapadārthasthitatvamekapadārthasthitatvan vishva–
-----------------------------------------------------------------------------
gāthā 9
anvayārthaḥ– [tān tān sadbhāvaparyāyān] un–un sadbhāvaparyāyoko [yat] jo [dravati]
dravit hotā hai – [gachchhati] prāpta hotā hai, [tat] use [dravyan bhaṇanti] [sarvagna] dravya kahate hain
– [sattātaḥ ananyabhūtan tu] jo ki sattāse ananyabhūt hai.
ṭīkāḥ– yahān̐ sattāne aur dravyako arthāntarapanā [bhinnapadārthapanā, anyapadārthapanā] honekā
khaṇḍan kiyā hai.
‘ un–un kramabhāvī aur sahabhāvī sadbhāvaparyāyoṅko arthāt svabhāvavisheṣhoṅko jo 1dravit
hotā hai – prāpta hotā hai – sāmānyarūp svarūpasee vyāpta hotā hai vah dravya hai’ – is prakār
2anugat arthavālī niruktise dravyakī vyākhyā kī gaī. aur yadyapi 3lakṣhyalakṣhaṇabhāvādik dvārā dravyako
sattāse kathañchit bhed hai tathāpi vastutaḥ [paramārthetaḥ] dravya sattāse apr̥uthak hī hai aisā mānanā.
isaliye pahale [8vīn gāthāmen] sattāko jo satpanā, asatpanā, trilakṣhaṇapanā, atrilakṣhaṇapanā,
ekapanā,
--------------------------------------------------------------------------
1. shrī jayasenāchāryadevakī ṭīkāmen bhī yahān̐kī bhān̐ti hī ‘dravati gachchhati’ kā ek artha to ‘dravit hotā hai arthāt
prāpta hotā hai ’ aisā kiyā gayā hai; taduparānta ‘dravati’ arthāt svabhāvaparyāyoṅko dravit hotā hai aur gachchhati
arthāt vibhāvaparyāyoṅko prāpta hotā hai ’ aisā dūsarā artha bhī yahān̐ kiyā gayā hai.
2. yahān̐ dravyakī jo nirukti kī gaī hai vah ‘dru’ dhātukā anusaraṇ karate hue [–milate hue] arthavālī haĩn.
3. sattā lakṣhaṇ hai aur dravya lakṣhya hai.