36
] pañchāstikāyasaṅgrah
[bhagavānashrīkundakunda
bhāvā jīvādīyā jīvaguṇā chedaṇā ya uvaogo.
suraṇaraṇārayatiriyā jīvassa ya pajjayā bahugā.. 16..
bhāvā jīvādyā jīvaguṇāshchetanā chopayogaḥ.
suranaranārakatiryañcho jīvasya cha paryāyāḥ bahavaḥ.. 16..
atra bhāvaguṇaparyāyāḥ pragnāpitāḥ.
bhāvā hi jīvādayaḥ ṣhaṭ padārthāḥ. teṣhān guṇāḥ paryāyāshcha prasiddhāḥ. tathāpi jīvasya
vakṣhyamāṇodāharaṇaprasiddhayatharmabhidhīyante. guṇā hi jīvasya gnānānubhūtilakṣhaṇā shuddhachetanā,
kāryānubhūtilakṣhaṇā karmaphalānubhūtilakṣhaṇā chāshuddhachetanā, chaitanyānuvidhāyipariṇāmalakṣhaṇaḥ sa–
vikalpanirvikalparūpaḥ shuddhāshuddhatayā sakalavikalatān
-----------------------------------------------------------------------------
gāthā 16
anvayārthaḥ– [jīvādyāḥ] jīvādi [dravya] ve [bhāvāḥ] ‘bhāv’ haĩn. [jīvaguṇāḥ] jīvake guṇ
[chetanā cha upayogaḥ] chetanā tathā upayog hain [cha] aur [jīvasya paryāyāḥ] jīvakī paryāyen
[suranaranārakatiryañchaḥ] dev–manuṣhya–nārak–tiryañcharūp [bahavaḥ] anek haĩn.
ṭīkāḥ– yahā bhāvon [dravyon], guṇonn aur paryāyen batalāye haĩn.
jīvādi chhah padārtha ve ‘bhāv’ haĩn. unake guṇ aur paryāyen prasiddha hain, tathāpi 1āge [agalī
gāthāmen] jo udāharaṇ denā hai usakī prasiddhike hetu jīvake guṇon aur paryāyon kathan kiyā jātā
haiḥ–
jīvake guṇon 2gnānānubhūtisvarūp shuddhachetanā tathā kāryānubhūtisvarūp aur karmaphalānubhūti–
svarūp ashuddhachetanā hai aur 3chaitanyānuvidhāyī–pariṇāmasvarūp, savikalpanirvikalparūp, shuddhatā–
--------------------------------------------------------------------------
1. agalī gāthāmen jīvakī bāt udāharaṇake rūpamen lenā hai, isaliye us udāharaṇako prasiddha karaneke liye yahān̐
jīvake guṇon aur paryāyoṅkā kathan kiyā gayā hai.
2. shuddhachetanā gnānakī anubhūtisvarūp hai aur ashuddhachetanā karmakī tathā karmaphalakī anubhūtisvarūp hai.
3. chaitanya–anuvidhāyī pariṇām arthāt chaitanyakā anusaraṇ karanevālā pariṇām vah upayog hai. savikalpa
upayogako gnān aur nirvikalpa upayogako darshan kahā jātā hai. gnānopayogake bhedommense mātra kevagnān hī shuddha
honese sakal [akhaṇḍa, paripūrṇa] hai aur anya sab ashuddha honese vikal [khaṇḍit, apūrṇa] hain;
darshanopayogake bhedommese mātra kevaladarshan hī shuddha honese sakal hai aur anya sab ashuddha honese vikal haĩn.
jīvādi sau chhe ‘bhāv,’ jīvaguṇ chetanā upayog chhe;
jīvaparyayo tiryañch–nārak–dev–manuj anek chhe. 16.