pratisamayasambhavadagurulaghuguṇahānivr̥uddhinirvr̥uttasvabhāvaparyāyasantatyavichchhedakenaiken sopādhinā manuṣhyatvalakṣhaṇen paryāyeṇ vinashyati jīvaḥ, tathāvidhen devatvalakṣhaṇen nārakatiryaktvalakṣhaṇen vānyen paryāyeṇotpadyate. na cha manuṣhyatven nāshe jīvatvenāpi nashyati, devatvādinotpāde jīvatvenāpyutpadyateḥ kin tu saduchchhedamasadutpādamantareṇaiv tathā vivartat iti..17..
uppaṇṇo ya viṇaṭṭho devo maṇusu tti pajjāo.. 18..
utpannashcha vinaṣhṭo devo manuṣhya iti paryāyaḥ.. 18..
atra kathañchidvayayotpādavattve‘pi dravyasya sadāvinaṣhṭānutpannatvan khyāpitam. yadev pūrvottaraparyāyavivekasamparkāpāditāmubhayīmavasthāmātmasātkurvāṇamuchchhidyamānamutpadya–mānan cha -----------------------------------------------------------------------------
pratisamay honevālī aguruladhuguṇakī hānivr̥uddhise utpanna honevālī svabhāvaparyāyoṅkī santatikā vichchhed na karanevālī ek sopādhik manuṣhyatvasvarūp paryāyase jīv vināshako prāpta hotā hai aur tathāvidh [–svabhāvaparyāyoṅke pravāhako na toṛanevālī sopādhik] devatvasvarūp, nārakatvasvarūp yā tiryañchatvasvarūp anya paryāyase utpanna hotā hai. vahān̐ aisā nahīn hai ki manuṣhyapatvase vinaṣhṭa honepar jīvatvase bhī naṣhṭa hotā hai aur devatvase ādise utpād honepar jīvatva bhī utpanna hotā hai, kintu satke uchchhed aur asatke utpād binā hī tadanusār vivartan [–parivartan, pariṇaman] karatā hai.. 17..
anvayārthaḥ– [saḥ cha ev] vahī [yāti] janma letā hai aur [maraṇanyāti] mr̥utyu prāpta karatā hai tathāpi [na ev utpannaḥ] vah utpanna nahīn hotā [cha] aur [na naṣhṭaḥ] naṣhṭa nahīn hotā; [devaḥ manuṣhyaḥ] dev, munaṣhya [iti paryāyaḥ] aisī paryāy [utpannaḥ] utpanna hotī hai [cha] aur [vinaṣhṭaḥ] vinaṣhṭa hotī hai.
ṭīkāḥ– yahān̐, dravya kathañchit vyay aur utpādavālā honepar bhī usakā sadā avinaṣhṭapanā aur anutpannapanā kahā hai. --------------------------------------------------------------------------
janme mare chhe te ja, topaṇ nāsh–udbhav nav lahe;
sur–mānavādik paryayo utpanna ne lay thāy chhe. 18.
38