38
] pañchāstikāyasaṅgrah
[bhagavānashrīkundakunda
pratisamayasambhavadagurulaghuguṇahānivr̥uddhinirvr̥uttasvabhāvaparyāyasantatyavichchhedakenaiken sopādhinā
manuṣhyatvalakṣhaṇen paryāyeṇ vinashyati jīvaḥ, tathāvidhen devatvalakṣhaṇen nārakatiryaktvalakṣhaṇen vānyen
paryāyeṇotpadyate. na cha manuṣhyatven nāshe jīvatvenāpi nashyati, devatvādinotpāde jīvatvenāpyutpadyateḥ
kin tu saduchchhedamasadutpādamantareṇaiv tathā vivartat iti..17..
so chev jādi maraṇan jādi ṇa ṇaṭhṭho ṇa chev uppaṇṇo.
uppaṇṇo ya viṇaṭṭho devo maṇusu tti pajjāo.. 18..
sa cha ev yāti maraṇan yāti na naṣhṭo na chaivotpannaḥ.
utpannashcha vinaṣhṭo devo manuṣhya iti paryāyaḥ.. 18..
atra kathañchidvayayotpādavattve‘pi dravyasya sadāvinaṣhṭānutpannatvan khyāpitam.
yadev pūrvottaraparyāyavivekasamparkāpāditāmubhayīmavasthāmātmasātkurvāṇamuchchhidyamānamutpadya–mānan cha
-----------------------------------------------------------------------------
pratisamay honevālī aguruladhuguṇakī hānivr̥uddhise utpanna honevālī svabhāvaparyāyoṅkī santatikā
vichchhed na karanevālī ek sopādhik manuṣhyatvasvarūp paryāyase jīv vināshako prāpta hotā hai aur
tathāvidh [–svabhāvaparyāyoṅke pravāhako na toṛanevālī sopādhik] devatvasvarūp, nārakatvasvarūp yā
tiryañchatvasvarūp anya paryāyase utpanna hotā hai. vahān̐ aisā nahīn hai ki manuṣhyapatvase vinaṣhṭa honepar
jīvatvase bhī naṣhṭa hotā hai aur devatvase ādise utpād honepar jīvatva bhī utpanna hotā hai, kintu
satke uchchhed aur asatke utpād binā hī tadanusār vivartan [–parivartan, pariṇaman] karatā hai..
17..
gāthā 18
anvayārthaḥ– [saḥ cha ev] vahī [yāti] janma letā hai aur [maraṇanyāti] mr̥utyu prāpta karatā hai
tathāpi [na ev utpannaḥ] vah utpanna nahīn hotā [cha] aur [na naṣhṭaḥ] naṣhṭa nahīn hotā; [devaḥ
manuṣhyaḥ] dev, munaṣhya [iti paryāyaḥ] aisī paryāy [utpannaḥ] utpanna hotī hai [cha] aur [vinaṣhṭaḥ]
vinaṣhṭa hotī hai.
ṭīkāḥ– yahān̐, dravya kathañchit vyay aur utpādavālā honepar bhī usakā sadā avinaṣhṭapanā aur
anutpannapanā kahā hai.
--------------------------------------------------------------------------
janme mare chhe te ja, topaṇ nāsh–udbhav nav lahe;
sur–mānavādik paryayo utpanna ne lay thāy chhe. 18.