
tatpariṇāmānyathānupapatigamyamānatvādanukto‘pi nishchayakālo‘–stīti nishchīyate. yastu
nishchayakālaparyāyarūpo vyavahārakālaḥ sa jīvapadgalapariṇāmenābhi–vyajyamānatvāttadāyatta evābhigamyat
eveti.. 23..
sadbhāvamen dikhāī detā hai, gati–sthit–avagāhapariṇāmakī bhān̐ti. [jisaprakār gati, sthiti aur
avagāharūp pariṇām dharma, adharma aur ākāsharūp sahakārī kāraṇoṅke sadbhāvamen hote hain, usī prakār
utpādavyayadhrauvyakī ekatārūp pariṇām sahakārī kāraṇake sadbhāvamen hote haĩn.] yah jo sahakārī
kāraṇ so kāl hai.
aur jo nishchayakālakī paryāyarūp vyavahārakāl vah, jīv–pudgaloṅke pariṇāmase vyakta [–gamya]
hotā hai isaliye avashya tadāshrit hī [–jīv tathā pudgalake pariṇāmake āshrit hī] ginā jātā hai
..23..
pariṇāmakī hī bāt lī gaī hai.
pariṇām arthāt unakī samayavishiṣhṭa vr̥utti. vah samayavishiṣhṭa vr̥utti samayako utpanna karanevāle kisī padārthake
binā [–nishchayakālake binā] nahīn ho sakatī. jisaprakār ākāsh binā dravya avagāhan prāpta nahīn kar
sakate arthāt unakā vistār [tiryakapanā] nahīn ho sakatā usī prakār nishchayakāl binā dravya pariṇāmako
prāpta nahīn ho sakate arthāt unako pravāh [ūrdhvapanā] nahīn ho sakatā. is prakār nishchayakālake astitva
binā [arthāt nimittabhūt kāladravyake sadbhāv binā] anya kisī prakār jīv–pudgalake pariṇām ban nahīn
sakate isaliye ‘nishchayakāl vidyamān hai’ aisā gnāt hotā hai– nishchit hotā hai.]