kahānajainashāstramālā] ṣhaḍdravya–pañchāstikāyavarṇan
agurulahugo amutto vaṭṭaṇalakkho ya kālo tti.. 24..
agurulaghuko amūrto vartanalakṣhaṇashcha kāl iti.. 24..
-----------------------------------------------------------------------------
anvayārthaḥ– [kālaḥ iti] kāl [nishchayakāl] [vyapagatapañchavarṇarasaḥ] pān̐ch varṇa aur pān̐ch ras rahit, [vyapagatadvigandhāṣhṭasparshaḥ cha] do gandh aur āṭh sparsha rahit, [agurulaghukaḥ ] agurulaghu, [amūrtaḥ] amūrta [cha] aur [vartanalakṣhaṇaḥ] vartanālakṣhaṇavālā hai.
bhāvārthaḥ– yahān̐ nishchayakālakā svarūp kahā hai.
lokākāshake pratyek pradeshamen ek–ek kālāṇu [kāladravya] sthit hai. vah kālāṇu [kāladravya] so nishchayakāl hai. alokākāshamen kālāṇu [kāladravya] nahīn hai.
vah kāl [nishchayakāl] varṇa–gandh–ras–sparsha rahit hai, varṇādi rahit honese amūrta hai aur amūrta honese sūkṣhma, atandriyagnānagrāhya hai. aur vah ṣhaṭguṇahānivr̥uddhisahit agurulaghutvasvabhāvavālā hai. kālakā lakṣhaṇ vartanāhetutva hai; arthāt jis prakār shītar̥utumen svayam adhyayanakriyā karate hue puruṣhako agni sahakārī [–bahiraṅg nimitta] hai aur jis prakār svayam ghumane kī kriyā karate hue kumbhārake chākako nīchekī kīlī sahakārī hai usī prakār nishchayase svayamev pariṇāmako prāpta jīv– pudgalādi dravyoṅko [vyavahārase] kālāṇurūp nishchayakāl bahiraṅg nimitta hai.
prashnaḥ– alokamen kāladravya nahīn hai vahān̐ ākāshakī pariṇati kis prakār ho sakatī hai? -------------------------------------------------------------------------- shrī amr̥utachadrāchāryadevane is 24vīn gāthākī ṭīkā likhī nahīn hai isalie anuvādamen anvayārthake bād turanta
rasavarṇapañchak sparsha–aṣhṭak, gandhayugal vihīn chhe,
chhe mūrtihīn, agurulaghuk chhe, kāḷ vartanaliṅg chhe. 24.