50
] pañchāstikāyasaṅgrah
[bhagavānashrīkundakunda
samao ṇimiso kaṭṭhā kalā ya ṇālī tado divārattī.
māsoduayaṇasamvachchharo tti kālo parāyatto.. 25..
samayo nimiṣhaḥ kāṣhṭhā kalā cha nālī tato divārātra.
māsartvayanasamvatsaramiti kālaḥ parāyatta.. 25..
atra vyavahārakālasya kathañchitparāyattatvan dyotitam.
paramāṇuprachalanāyattaḥ samayaḥ. nayanapuṭaghaṭanāyatto nimiṣhaḥ. tatsaṅkhyāvisheṣhataḥ kāṣhṭhā kalā nālī
-----------------------------------------------------------------------------
uttaraḥ– jis prakār laṭakatī huī lambī ḍorīko, lambe bān̐sako yā kumhārake chākako ek hī
sthān par sparsha karane par sarvatra chalan hotā hai, jis prakār manogna sparshanendriyaviṣhayakā athavā
rasanendriyaviṣhayakā sharīrake ek hī bhāgamen sparsha hone par bhī sampūrṇa ātmāmen sukhānubhav hotā hai
aur jis prakār sarpadansh yā vraṇ [ghāv] ādi sharīrake ek hī bhāgamen hone par bhī sampūrṇa ātmāmen
duḥkhavedanā hotī hai, usī prakār kāladravya lokākāshamen hī hone par bhī sampūrṇa ākāshamen pariṇati
hotī hai kyoṅki ākāsh akhaṇḍa ek dravya hai.
yahān̐ yah bāt mukhyataḥ dhyānamen rakhanā chāhiye ki kāl kisī dravyako pariṇamit nahīn karatā,
sampūrṇa svatantratāse svayamev pariṇamit honevāle dravyoṅko vah bāhyanimittamātra hai .
is prakār nishchayakālakā svarūp darshāyā gayā.. 24..
gāthā 25
anvayārthaḥ– [samayaḥ] samay, [nimiṣhaḥ] nimeṣh, [kāṣhṭhā] kāṣhṭhā, [kalā cha] kalā, [nālī]
ghaṛī, [tataḥ divārātraḥ] ahorātra, [–divas], [māsartvayanasamvatsaram] mās, r̥utu, ayan aur varṣha
– [iti kālaḥ] aisā jo kāl [arthāt vyavahārakāl] [parāyattaḥ] vah parāshrit hai.
ṭīkāḥ– yahān̐ vyavahārakālakā kathañchit parāshritapanā darshāyā hai.
paramāṇuke gamanake āshrit samay hai; āṅkhake michaneke āshrit nimeṣh hai; usakī [–nimeṣhakī]
amuk saṅkhyāse kāṣhṭhā, kalā aur ghaṛī hotī hai; sūryake gamanake āshrit ahorātra hotā hai; aur
usakī [–ahorātrakī] amuk saṅkhyāse mās, r̥utu, ayan aur varṣha hote haĩn. –aisā vyavahārakāl