
chaitanyapariṇāmalakṣhaṇenopayogenopalakṣhitatvādupayogavisheṣhitaḥ. nishchayen bhāvakarmaṇān, vyavahāreṇ
dravyakarmaṇāmāsravaṇabandhanasamvaraṇanirjaraṇamokṣhaṇeṣhu svayamīshatvāt prabhuḥ. nishchayen
paudgalikakarmanimittātmapariṇāmānān, vyavahāreṇātmapariṇāmanimittapaudgalikakarmaṇān kartr̥utvātkartā.
nishchayenashubhāshubhakarmanimittasukhaduḥkhapariṇāmānān, vyavahāreṇ shubhāshubhakarmasampādi–teṣhṭāniṣhṭaviṣhayāṇān
bhoktr̥utvādbhoktā. nishchayen lokamātro‘pi vishiṣhṭāvagāhapariṇāmashaktiyukta–tvānnāmakarmanirvr̥uttamaṇu mahachcha
sharīramadhitiṣhṭhan vyavahāreṇ dehamātraḥ. vyavahāreṇ karmabhiḥ sahaikatvapariṇāmānmūrto‘pi nishchayen
‘upayogalakṣhit’ hai; nishchayase bhāvakarmoṅke āsrav, bandh, samvar, nirjarā aur mokṣha karanemen svayam īsh
[samartha] honese ‘prabhu’ hai, vyavahārase [asadbhūt vyavahāranayase] dravyakarmoṅke āsrav, bandh, samvar,
nirjarā aur mokṣha karanemen svayam īsh honese ‘prabhu’ hai; nishchayase paudgalik karma jinakā nimitta hai
aise ātmapariṇāmoṅkā kartr̥utva honese ‘kartā’ hai, vyavahārase [asadbhūt vyavahāranayase] ātmapariṇām
jinakā nimitta hai aise paudgalik karmoṅkā kartr̥utva honese ‘kartā’ hai; nishchayase shubhāshubh karma
jinakā nimitta hai aise sukhaduḥkhapariṇāmoṅkā bhoktr̥utva honese ‘bhoktā’ hai, vyavahārase [asadbhūt
vyavahāranayase] shubhāshubh karmonse sampādit [prāpta] iṣhṭāniṣhṭa viṣhayoṅkā bhoktr̥utva honese ‘bhoktā’ hai;
nishchayase lokapramāṇ hone par bhī, vishiṣhṭa avagāhapariṇāmakī shaktivālā honese nāmakarmase rachit
chhoṭe–baṛe sharīramen rahatā huā vyavahārase [sadbhūt vyavahāranayase] ‘dehapramāṇ’ hai; vyavahārase
[asadbhūt vyavahāranayase] karmoṅke sāth ekatvapariṇāmake kāraṇ mūrta hone par bhī, nishchayase arūpī–
svabhāvavālā honeke kāraṇ ‘amūrta’ hai;
2. sansārī ātmā nishchayase nimittabhūt pudgalakarmoṅko anurūp aise naimittik ātma pariṇāmoṅke sāth [arthāt
naimittik pudgalakarmoṅke sāth [arthāt dravyakarmoṅke sāth] sanyukta honese karmasanyukta hai.