kahānajainashāstramālā] ṣhaḍdravya–pañchāstikāyavarṇan
chidātmakatvāt, vyavahāreṇ chichchhaktiyuktatvāchchetayitā. nishchayenāpr̥uthagbhūten, vyavahāreṇ pr̥uthagbhūten chaitanyapariṇāmalakṣhaṇenopayogenopalakṣhitatvādupayogavisheṣhitaḥ. nishchayen bhāvakarmaṇān, vyavahāreṇ dravyakarmaṇāmāsravaṇabandhanasamvaraṇanirjaraṇamokṣhaṇeṣhu svayamīshatvāt prabhuḥ. nishchayen paudgalikakarmanimittātmapariṇāmānān, vyavahāreṇātmapariṇāmanimittapaudgalikakarmaṇān kartr̥utvātkartā. nishchayenashubhāshubhakarmanimittasukhaduḥkhapariṇāmānān, vyavahāreṇ shubhāshubhakarmasampādi–teṣhṭāniṣhṭaviṣhayāṇān bhoktr̥utvādbhoktā. nishchayen lokamātro‘pi vishiṣhṭāvagāhapariṇāmashaktiyukta–tvānnāmakarmanirvr̥uttamaṇu mahachcha sharīramadhitiṣhṭhan vyavahāreṇ dehamātraḥ. vyavahāreṇ karmabhiḥ sahaikatvapariṇāmānmūrto‘pi nishchayen ----------------------------------------------------------------------------- hai; nishchayase 1apr̥uthagbhūt aise chaitanyapariṇāmasvarūp upayog dvārā lakṣhit honese ‘upayogalakṣhit’ hai, vyavahārase [sadbhūt vyavahāranayase] pr̥uthagbhūt aise chaitanyapariṇāmasvarūp upayog dvārā lakṣhit honese ‘upayogalakṣhit’ hai; nishchayase bhāvakarmoṅke āsrav, bandh, samvar, nirjarā aur mokṣha karanemen svayam īsh [samartha] honese ‘prabhu’ hai, vyavahārase [asadbhūt vyavahāranayase] dravyakarmoṅke āsrav, bandh, samvar, nirjarā aur mokṣha karanemen svayam īsh honese ‘prabhu’ hai; nishchayase paudgalik karma jinakā nimitta hai aise ātmapariṇāmoṅkā kartr̥utva honese ‘kartā’ hai, vyavahārase [asadbhūt vyavahāranayase] ātmapariṇām jinakā nimitta hai aise paudgalik karmoṅkā kartr̥utva honese ‘kartā’ hai; nishchayase shubhāshubh karma jinakā nimitta hai aise sukhaduḥkhapariṇāmoṅkā bhoktr̥utva honese ‘bhoktā’ hai, vyavahārase [asadbhūt vyavahāranayase] shubhāshubh karmonse sampādit [prāpta] iṣhṭāniṣhṭa viṣhayoṅkā bhoktr̥utva honese ‘bhoktā’ hai; nishchayase lokapramāṇ hone par bhī, vishiṣhṭa avagāhapariṇāmakī shaktivālā honese nāmakarmase rachit chhoṭe–baṛe sharīramen rahatā huā vyavahārase [sadbhūt vyavahāranayase] ‘dehapramāṇ’ hai; vyavahārase [asadbhūt vyavahāranayase] karmoṅke sāth ekatvapariṇāmake kāraṇ mūrta hone par bhī, nishchayase arūpī– svabhāvavālā honeke kāraṇ ‘amūrta’ hai; 2nishchayase pudgalapariṇāmako anurūp chaitanyapariṇāmātmak --------------------------------------------------------------------------
naimittik pudgalakarmoṅke sāth [arthāt dravyakarmoṅke sāth] sanyukta honese karmasanyukta hai.
1. apr̥uthagbhūt = apr̥uthak; abhinna. [nishchayase upayog ātmāse apr̥uthak hai aur vyavahārase pr̥uthak hai.]
2. sansārī ātmā nishchayase nimittabhūt pudgalakarmoṅko anurūp aise naimittik ātma pariṇāmoṅke sāth [arthāt