Panchastikay Sangrah-Hindi (simplified iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 60 of 264
PDF/HTML Page 89 of 293

 

background image
60
] pañchāstikāyasaṅgrah
[bhagavānashrīkundakunda
idan siddhasya nirupādhignānadarshanasukhasamarthanam.

ātmā hi gnānadarshanasukhasvabhāvaḥ sansārāvasthāyāmanādikarmakl̥rueshasaṅkochitātmashaktiḥ
paradravyasamparkeṇ krameṇ kiñchit kiñchijjānāti pashyati, parapratyayan mūrtasambaddhan savyābādhan sāntan
sukhamanubhavati cha. yadā tvasya karmakl̥rueshāḥ sāmastyen praṇashyanti, tadā‘nargalāsaṅkuchitātma–
shaktirasahāyaḥ svayamev yugapatsamagran jānāti pashyati, svapratyayamamūrtasambaddhamavyābādhamanantan sukh
manubhavati cha. tataḥ siddhasya samastan svayamev jānataḥ pashyataḥ, sukhamanubhavatashcha svan, na pareṇ
prayojanamiti.. 29..
-----------------------------------------------------------------------------
bhāvārthaḥ– siddhabhagavān [tathā kevalībhagavān] svayamev sarvagnatvādirūpase pariṇamit hote hain;
unake us pariṇamanamen leshamātra bhī [indriyādi] parakā ālamban nahīn hai.
yahān̐ koī sarvagnakā niṣhedh karanevālā jīv kahe ki– ‘sarvagna hai hī nahīn, kyoṅki dekhanemen
nahīn āte,’ to use nimnoktānusār samajhāte hainḥ–
he bhāī! yadi tum kahate ho ki ‘sarvagna nahīn hai,’ to ham pūchhate hain ki sarvagna kahān̐ nahīn hai?
is kṣhetramen aur is kālamen athavā tīnon lokamen aur tīnon kālamen? yadi ‘is kṣhetramen aur is
kālamen sarvagna nahīn hai’ aisā kaho, to vah sammat hī hai. kintu yadi ‘ tīnon lokamen aur tīnon
kālamen sarvagna nahīn hai ’ aisā kaho to ham pūchhate hain ki vah tumane kaise jānā? ydi tīnon lokako
aur tīnon kālako sarvagna rahit tumane dekh–jān liyā to tumhīn sarvagna ho gaye, kyoṅki jo tīn
lok aur tīn kālako jāne vahī sarvagna hai. aur yadi sarvagna rahit tīnon lok aur tīnon kālako
tumane nahīn dekhā–jānā hai to phir ‘ tīn lok aur tīn kālamen sarvagna nahīn hai ’ aisā tum kaise
kah sakate ho? is prakār siddha hotā hai ki tumhārā kiyā huā sarvagnakā niṣhedh yogya nahīn hai.
he bhāī! ātmā ek padārtha haie aur gnān usakā svabhāv hai; isaliye us gnānakā sampūrṇa
vikās hone par aisā kuchh nahīn rahatā ki jo us gnānamen agnāt rahe. jis prakār paripūrṇa
uṣhṇatārūp pariṇamit agni samasta dāhyako jalātī hai, usī prakār paripūrṇa gnānarūp pariṇamit