siddhānān jīvatvadehamātratvavyavastheyam.
siddhānān hin dravyaprāṇadhāraṇātmako mukhyatven jīvasvabhāvo nāsti. na cha jīvasvabhāvasya sarvathābhāvo‘sti bhāvaprāṇadhāraṇātmakasya jīvasvabhāvasya mukhyatven sadbhāvāt. na cha teṣhān sharīreṇ sah nīrakṣhīrayorivaikyen vr̥uttiḥ, yataste tatsamparkahetubhūtakaṣhāyayogaviprayogādatī– tānantarasharīramātrāvagāhapariṇatatve‘pyatyantabhinnadehāḥ. vāchān gocharamatītashcha tanmahimā, yataste laukikaprāṇadhāraṇamantareṇ sharīrasambandhamantareṇ cha pariprāptanirupādhisvarūpāḥ satatan prat–pantīti..35..
uppādedi ṇa kiñchi vi kāraṇamavi teṇ ṇa sa hodi.. 36..
-----------------------------------------------------------------------------
ṭīkāḥ– yah siddhoṅke [siddhabhagavantoṅke] jīvatva aur dehapramāṇatvakī vyavasthā hai.
siddhoṅko vāstavamen dravyaprāṇake dhāraṇasvarūp jīvasvabhāv mukhyarūpase nahīn hai; [unhen] jīvasvabhāvakā sarvathā abhāv bhī nahīn hai, kyoṅki bhāvaprāṇake dhāraṇasvarūp jīvasvabhāvakā mukhyarūpase sadbhāv hai. aur unhen sharīrake sāth, nīrakṣhīrakī bhān̐ti, ekarūp 1vr̥utti nahīn hai; kyoṅki sharīrasanyogase hetubhūt kaṣhāy aur yogakā viyog huā hai isaliye ve 2atīt anantar sharīrapramāṇ avagāharūp pariṇat hone par bhī atyant deharahit haĩn. aur 3vachanagocharātīt unakī mahimā hai; kyoṅki laukik prāṇake dhāraṇ binā aur sharīrake sambandha binā, sampūrṇarūpase prāpta kiye hue nirupādhi svarūp dvārā ve satat pratapate hain [–pratāpavanta vartate hain].. 35.. --------------------------------------------------------------------------
ūpaje nahīn ko kāraṇe te siddha tethī na kārya chhe,
upajāvatā nathī kāī paṇ tethī na kāraṇ paṇ ṭhare. 36.
68
1. vr̥utti = vartan; astitva.
2. atīt anantar = bhūt kālakā sabase antim; charama. [siddhabhagavantoṅkī avagāhanā charamasharīrapramāṇ hone ke
kāraṇ us antim sharīrakī apekṣhā lekar unhen ‘dehapramāṇapanā’ kahā jā sakatā hai tathāpi, vāstavamen ve
atyanta deharahit haĩn.]
3. vachanagocharātīt = vachanagocharatāko atikrānta ; vachanaviṣhayātīt; vachan–agochara.