viṇṇāṇamaviṇṇāṇan ṇa vi jujjadi asadi sabbhāve.. 37..
vignānamavignānan nāpi yujyate asati sadbhāve.. 37..
atra jīvābhāvo muktiriti nirastam.
dravyan dravyatayā shāshvatamiti, nitye dravye paryāyāṇān pratisamayamuchchhed iti, dravyasya sarvadā abhūtaparyāyaiḥ bhāvyamiti, dravyasya sarvadā bhūtaparyāyairabhāvyamiti, dravyamanyadravyaiḥ sadā shūnyamiti, dravyan svadravyeṇ sadā‘shūnyamiti, kvachijjīvadravye‘nantan gnānan kvachitsāntan gnānamiti, kvachijjīvadravye‘nantan kvachitsāntamagnānamiti–etadanyathā–
-----------------------------------------------------------------------------
anvayārthaḥ– [sadbhāve asati] yadi [mokṣhamen jīvakā] sadbhāv na ho to [shāshvatam] shāshvat, [ath uchchhedaḥ] nāshavant, [bhavyam] bhavya [–honeyogya], [abhavyam cha] abhavya [–na honeyogya], [shūnyam] shūnya, [itarat cha] ashūnya, [vignānam] vignān aur [avignānam] avignān [na api yujyate] [jīvadravyamen] ghaṭit nahīn ho sakate. [isaliye mokṣhamen jīvakā sadbhāv hai hī.]
ṭīkāḥ– yahān̐, ‘jīvakā abhāv so mukti hai’ is bātakā khaṇḍan kiyā hai.
[1] dravya dravyarūpase shāshvat hai, [2] nitya dravyamen paryāyoṅkā prati samay nāsh hotā hai, [3] dravya sarvadā abhūt paryāyarūsape bhāvya [–honeyogya, pariṇamit honeyogya] hai, [4] dravya sarvadā bhūt paryāyarūpase abhāvya [–na honeyogya] hai, [5] dravya anya dravyon se sadā shūnya hai, [6] dravya svadravyase sadā ashūnya hai, [7] 1ikasī jīvadravyamen ananta gnān aur kisīmen sānta gnān hai, [8] 2 ikasī --------------------------------------------------------------------------
vignān, aṇavignān, shūnya, ashūnya–e kāī nav ghaṭe. 37.
70
1. jise samyaktvase chyut nahīn honā hai aise samyaktvī jīvako ananta gnān hai aur jise samyaktvase chyut honā hai aise samyaktvī jīvake sānta gnān hai.
2. abhavya jīvako ananta agnān hai aur jise kisī kāl bhī gnān hotā hai aise agnānī bhavya jīvako sānta agnān hai.