khaiya.n khaovasamiya.n tamhA bhAva.n tu kammakada.n.. 58..
kShAyikaH kShAyopashamikastasmAdbhAvastu karmakR^itaH.. 58..
dravyakarmaNA.n nimittamAtratvenaudayikAdibhAvakartR^itvamatroktam. na khalu karmaNA vinA jIvasyodayopashamau kShayakShAyopashamAvapi vidyete; tataH kShAyikakShAyopashamikashchaudayikaupashamikashcha bhAvaH karmakR^ito.anuma.ntavyaH. pAriNAmikastvanAdinidhano -----------------------------------------------------------------------------
anvayArthaH– [karmaNA vinA] karma binA [jIvasya] jIvako [udayaH] uday, [upashamaH] upasham, [kShAyikaH] kShAyik [vA] athavA [kShAyopashamikaH] kShAyopashamik [na vidyate] nahI.n hotA, [tasmAt tu] isaliye [bhAvaH] bhAv [–chaturvidh jIvabhAv] [karmakR^itaH] karmakR^it hai.n.
TIkAH– yahA.N, [audayikAdi bhAvo.nke] nimittamAtra rUpase dravyakarmoko audayikAdi bhAvo.nkA kartApanA kahA hai.
[ek prakArase vyAkhyA karane par–] karmake binA jIvako uday–upasham tathA kShay–kShayopasham nahI.n hote [arthAt dravyakarmake binA jIvako audayikAdi chAr bhAv nahI.n hote]; isaliye kShAyik, kShAyopashamik, audayik yA aupashamik bhAv karmakR^it sa.nmat karanA. pAriNAmik bhAv to anAdi– ananta, nirupAdhi, svAbhAvik hI hai.n. [audayik aur kShAyopashamik bhAv karmake binA nahI.n hote isaliye karmakR^it kahe jA sakate hai.n– yah bAt to spaShTa samajhame.n A sakatI hai; kShAyik aur aupashamik bhAvo.nke sambandhame.n nimnoktAnusAr spaShTatA kI jAtI haiH] kShAyik bhAv, yadyapi svabhAvakI vyaktirUp [–pragaTatArUp] honese ananta [–anta rahit] hai tathApi, karmakShay dvArA utpanna honeke
-------------------------------------------------------------------------- nirupAdhi = upAdhi rahit; aupAdhik na ho aisA. [jIvakA pAriNAmik bhAv sarva karmopAdhise nirapekSha honeke
pudgalakaram viN jIvane upasham, uday, kShAyik ane
kShAyopashamik na hoy, tethI karmakR^it e bhAv Che. 58.
100