astitvako bhI bhUl rahA hai aur par padArtho.nko sukhaduHkhakA kAraN mAnakar unake prati rAgadveSh karatA rahatA hai; jIvake aise bhAvo.nke nimittase pudgal svataH j~nAnAvaraNAdikarmaparyAyarUp pariNamit hokar jIvake sAth sa.nyogame.n Ate hai.n aur isaliye anAdi kAlase jIvako paudgalik dehakA sa.nyog hotA rahatA hai. para.ntu jIv aur dehake sa.nyogame.n bhI jIv aur pudgal bilakul pR^ithak hai.n tathA unake kArya bhI ek dUsarese bilakul bhinna eva.n nirapekSha hai.n–– aisA jine.ndro.nne dekhA hai, samyagj~nAniyone jAnA hai aur anumAnagamya bhI hai. jIv keval bhrA.ntike kAraN hI dehakI dashAse tathA iShTa–aniShTa par padArtho.nse apane ko sukhI duHkhI mAnatA hai. vAstavame.n apane sukhaguNakI vikArI paryAyarUp pariNamit hokar vah anAdi kAlase duHkhI ho rahA hai.
jIv dravya–guNase sadA shuddha hone par bhI, vah paryAy–apekShAse shubhAshubhabhAvarUpame.n, A.nshikashuddhirUpame.n, shuddhikI vR^iddhirUpame.n tathA pUrNashuddhirUpame.n pariNamit hotA hai aur un bhAvo.nke nimittase shubhAshubh pudgalakarmo.nkA AsravaN eva.n ba.ndhan tathA unakA rukanA, khiranA aur sarvathA ChUTanA hotA hai. in bhAvo.nko samajhAneke liye jinendrabhagava.ntoane nav padArthohakA upadesh diyA hai. in nav padArtho.nko samyakrUpase samajhanepar, jIvako kyA hitarUp hai, kyA ahitarUp hai, shAshvat param hit pragaT karaneke liye jIvako kyA karanA chAhiye, par padArtho.nke sAth apanA kyA sambandha hai–ityAdi bAte yathArtharUpase samajhame.n AtI hai aur apanA sukh apaneme.n hI jAnakar, apanI sarva paryAyome.n bhI j~nAnAna.ndasvabhAvI nij jIvadravyasAmAnya sadA ekarUp jAnakar, te anAdi–aprApta aise kalyANabIj samyagdarshanako tathA samyagj~nAnako prApta karatA hai. unakI prApti honepar jIv apaneko dravya–apekShAse kR^itakR^itya mAnatA hai aur us kR^itakR^itya dravyakA paripUrNa Ashray karanese hI shAshvat sukhakI prApti– mokSha–hotI hai aisA samajhatA hai.
samyagdarshanakI prApti hone par jIvako shuddhAtmadravyakA jo alpa Alamban thayu.n ho jAtA hai usase vR^iddhi hone par kramashaH deshavirat shrAvakatva eva.n munitva prApta hotA hai. shrAvakako tathA muniko shuddhAtmadravyake madhyam AlambanarUp A.nshik shuddhi hotI hai vah karmo.nke aTakane khiraneme.n nimitta hotI hai aur jo ashuddhirUp a.nsh hotA hai vah shrAvakake deshavratAdirUpase tathA munike mahAvratAdirUpase dekhAI detA hai, jo karmaba.ndhakA nimitta hotA hai. anukramase vah jIv j~nAnAna.ndasvabhAvI shuddhAtmadravyakA ati ugrarUpase avala.nban karake, sarva vikalpo.nse ChUTakar, sarva rAgadveSh rahit hokar, kevalaj~nAnako prApta karake, AyuShya pUrNa hone par dehAdisa.nyogase vimukta hokar, sadAkAl paripUrNa j~nAnadarshanarUpase aur atIndriy ananta avyAbAdh Ana.ndarUpase rahatA hai.
–yah, bhagavAn kundakundAchAryadevane pa.nchAstikAyasa.ngrah shAstrame.n param karuNAbuddhi–pUrvak prasiddha kiye gaye vastutattvakA sa.nkShipta sAr hai. isame.n jo rIt batalAI hai usake atirikta anya kisI prakAr jIv anAdikAlIn bha.nyakar duHkhase ChUT nahI.n sakatA. jab tak jIv vastusvarUpako nahI.n samajh pAtA tab tak anya lAkh prayatno.nse bhI mokShakA upAy usake hAth nahI.n lAgatA. isaliye is shAstrame.n sarva pratham pa.nchAstikAy aur nav padArthakA svarUp samajhAyA gayA hai jisase ki jIv vastusvarUpako samajhakar mokShamArgake mUlabhUt samyagdarshanako prApta ho.