kahAnajainashAstramAlA] ShaDdravya–pa.nchAstikAyavarNan
or.nvyakarmodayApAditeShTAniShTaviShayANA.n bhoktR^itvAttathAvidha.n phala.n bhu~njante iti. eten jIvasya bhoktR^itvaguNo.api vyAkhyAtaH.. 67..
bhettA hu havadi jIvo chedagabhAveN kammaphala.n.. 68..
bhektA tu bhavati jIvashchetakabhAven karmaphalam.. 68..
kartR^itvabhoktR^itvavyAkhyopasa.nhAro.ayam.
tta etat sthitta nishchayenAtmanaH karma kartR^i, vyavahAreN jIvabhAvasya; jIvo.api nishchayenAtmabhAvasya kartA, vyavahAraNe karmaN iti. yathAtrobhayanayAbhyA.n karma kartR^i, tathaikenApi nayen na -----------------------------------------------------------------------------
isase [is kathanase] jIvake bhoktR^itvaguNakA bhI vyAkhyAn huA.. 67..
anvayArthaH– [tasmAt] isaliye [ath jIvasya bhAven hi sa.nyuktam] jIvake bhAvase sa.nyukta aisA [karma] karma [dravyakarma] [kartR^i] kartA hai. [–nishchayase apanA kartA aur vyavahArase jIvabhAvakA kartA; parantu vah bhoktA nahI.n hai]. [bhoktA tu] bhoktA to [jIvaH bhavati] [mAtra] jIv hai [chetakabhAven] chetakabhAvake kAraN [karmaphalam] karmaphalakA.
TIkAH– yah, kartR^itva aurra bhoktR^itvakI vyAkhyAkA upasa.nhAr hai.
isaliye [pUrvokta kathanase] aisA nishchit huA ki–karma nishchayase apanA kartA hai, vyavahArase jIvabhAvakA kartA hai; jIv bhI nishchayase apane bhAvakA kartA hai, vyavahArase karmakA kartA hai.
jis prakAr yah nayo.nse karma kartA hai, usI prakAr ek bhI nayase vah bhoktA nahI.n hai. kisaliye? kyo.nki usee chaitanyapUrvak anubhUtikA sadbhAv nahI.n hai. isaliye chetanApane ke kAraN
-------------------------------------------------------------------------- jo anubhUti chaitanyapUrvak ho usIko yahA.N bhoktR^itva kahA hai, usake atirikta anya anubhUtiko nahI.n.
tethI karam, jIvabhAvase sa.nyukta kartA jANavu.n;
bhoktApaNu.n to jIvane chetakapaNe tatphal taNu.n 68.