Panchastikay Sangrah-Hindi (itrans transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 125 of 264
PDF/HTML Page 154 of 293

 

kahAnajainashAstramAlA] ShaDdravya–pa.nchAstikAyavarNan

[
125

pradeshaH, sa ev sparshasya, sa ev rasasya, sa ev ga.ndhasya, sa ev rUpasyeti. tataH kvachitparamANau ga.ndhaguNe, kvachit ga.ndharasaguNayoH, kvachit ga.ndharasarUpaguNeShu apakR^iShyamANeShu tadavibhaktapradeshaH paramANurev vinashyatIti. na tadapakarSho yuktaH. tataH pR^ithivyaptejovAyurUpasya dhAtuchatuShkasyaik ev paramANuH kAraNa.n pariNAmavashAt vichitro hi paramANoH pariNAmaguNaH kvachitkasyachidguNasya vyaktAvyaktatven vichitrA.n pariNatimAdadhAti. yathA cha tasya pariNAmavashAdavyakto ga.ndhAdiguNo.astIti pratij~nAyate na tathA shabdo.apyavyakto.astIti j~nAtu.n shakyate shakyate tasyaikapradeshasyAnekapradeshAtmaken shabden sahaikatvavirodhAditi.. 78.. ----------------------------------------------------------------------------- to us guNase abhinna pradeshI paramANu hI vinaShTa ho jAyegA. isaliye us guNakI nyUnatA yukta [uchit] nahI.n hai. [kisI bhI paramANume.n ek bhI guN kam ho to us guNake sAth abhinna pradeshI paramANu hI naShTa ho jAyegA; isaliye samasta paramANu samAn guNavAle hI hai, arthAt ve bhinna bhinna jAtike nahI.n hai.n.] isaliye pR^ithvI, jal, agni aur vAyurUp chAr dhAtuo.nkA, pariNAmake kAraN, ek hI paramANu kAraN hai [arthAt paramANu ek hI jAtike hone par bhI ve pariNAmake kAraN chAr dhAtuo.nke kAraN banate hai.n]; kyo.nki vichitra aisA paramANukA pariNAmaguN kahI.n kisI guNakI

aur jis prakAr paramANuko pariNAmake kAraN 2avyakta ga.ndhAdiguN hai.n aisA j~nAt hotA hai usI

prakAr shabda bhI avyakta hai aisA nahI.n jAnA jA sakatA, kyo.nki ekapradeshI paramANuko anekapradeshAtmak shabdake sAth ekatva honeme.n virodh hai.. 78.. --------------------------------------------------------------------------

chAro.n guN vyakta [arthAt vyaktarUpase pariNat] hote hai.n; pAnIme.n sparsha, ras, aur varNa vyakta hote hai.n aur ga.ndh
avyakta hotA hai ; agnime.n sparsha aur varNa vyakta hote hai.n aur sheSh do avyakta hote hai.n ; vAyume.n sparsha vyakta
hotA hai aur sheSh tIn avyakta hote hai.n.]
avyaktarUpase rahatA hogA aisA nahI.n hai, shabda to paramANume.n vyaktarUpase yA avyaktarUpase bilakul hotA hI nahI.n
hai.

1vyaktAvyaktatA dvArA vichitra pariNatiko dhAraN karatA hai.

1. vyaktAvyaktatA=vyaktatA athavA avyaktatA; pragaTatA athavA apragaTatA. [pR^ithvIme.n sparsha, ras, ga.ndh aur varNa yah


2. jis prakAr paramANume.n ga.ndhAdiguN bhale hI avyaktarUpase bhI hote to avashya hai.n; usI prakAr paramANume.n shabda bhI