kahAnajainashAstramAlA] ShaDdravya–pa.nchAstikAyavarNan
adharmasvarUpAkhyAnametat. yathA dharmaH praj~nApitastathAdharmopi praj~nApanIyaH. aya.n tu visheShaH. sa gatikriyAyuktA– nAmudakavatkAraNabhUt; eShaH punaH sthitikriyAyuktAnA.n pR^ithivIvatkAraNabhUtaH. yathA pR^ithivI svaya.n pUrvamev tiShTha.ntI paramasthApaya.ntI cha svayev tiShThatAmashvAdInA mudAsInA–vinAbhUtasahAyakAraNamAtratven sthitimanugR^ihNAti tathA.adharmA.api svaya.n pUrvamev tiShThan paramasthApaya.nshcha svayamev tiShThatA.n jIvapudgalAnAmudAsInAvinAbhUtasahAyakAraNamAtratven sthitimanugR^ihNAtIti..86..
do vi ya mayA vibhattA avibhattA loyamettA ya.. 87..
dvAvapi cha matau vibhaktAvavibhaktau lokamAtrau cha.. 87..
-----------------------------------------------------------------------------
TIkAH– yah, adharmake svarUpakA kathan hai.
jis prakAr dharmakA praj~nApan kiyA gayA, usI prakAr adharmakA bhI praj~nApan karane yogya hai. parantu yah [nimnoktAnusAr] antar haiH vah [–dharmAstikAy] gatikriyAyuktako pAnIkI bhA.Nti kAraNabhUt hai aur yah [adharmAstikAy] sthitikriyAyuktako pR^ithvIkI bhA.Nti kAraNabhUt hai. jis prakAr pR^ithvI svaya.n pahalese hI sthitirUp [–sthir] vartatI huI tathA parako sthiti [–sthiratA] nahI.n karAtI huI, svayamev sthitirUpase pariNamit hote hue ashvAdikako udAsIn avinAbhAvI sahAyarUp kAraNamAtrake rUpame.n sthitime.n anugrah karatI hai, usI prakAr adharma [adharmAstikAy] bhI svaya.n pahalese hI sthitirUpase vartatA huA aur parako sthiti nahI.n karAtA huA, svayamev sthitirUp pariNamit hote hue jIv–pudgalo.nko udAsIn avinAbhAvI sahAyarUp kAraNamAtrake rUpame.n sthitime.n anugrah karatA hai.. 86..
anvayArthaH– [gamanasthitI] [jIv–pudgalakI] gati–sthiti [cha] tathA [alokaloka.n] alok aur lokakA vibhAg, [yayoH sadbhAvataH] un do dravyo.nke sadbhAvase [jAtam] hotA hai. [cha] aur [dvau api] ve dono.n [vibhaktau] vibhakta, [avibhaktau] avibhakta [cha] aur [lokamAtrau] lokapramAN [matau] kahe gaye hai.n. --------------------------------------------------------------------------
te ubhay bhinna–abhinna Che ne sakaLalokapramAN Che. 87.