gatipariNAmasya hetukartR^itvam. ki.ntu salil–miv matsyAnA.n jIvapudgalAnAmAshrayakAraNamAtratvenodAsIn evAsau gateH prasaro bhavati. api cha yathA gatipUrvasthitipariNatastu~N.hgo.ashvavArasya sthitipariNAmasya hetukartAvalokyate na tathA.adharmaH. sa khalu niShkriyatvAt na kadAchidapi gatipUrvasthitipariNAmamevApadyate. kuto.asya sahasthAyitven pareShA.n gatipUrvasthitipariNAmasya hetukartR^itvam. ki.n tu pR^ithivIvattura~N.hgasya jIvapudgalAnAmAshray– kAraNamAtratvenodAsIn evAsau gatipUrvasthiteH prasaro bhavatIti.. 88.. ----------------------------------------------------------------------------- honese kabhI gatipariNAmako hI prApta nahI.n hotA; to phir use [parake] 1sahakArIke rUpame.n parake gatipariNAmakA hetukatR^itva kahA.Nse hogA? [nahI.n ho sakatA.] kintu jis prakAr pAnI maChaliyo.nkA [gatipariNAmame.n] mAtra AshrayarUp kAraNake rUpame.n gatikA udAsIn hI prasArak haie, usI prakAr dharma jIv–pudgalo.nkI [gatipariNAmame.n] mAtra AshrayarUp kAraNake rUpame.n gatikA udAsIn hI prasArak [arthAt gatiprasArakA udAsIn hI nimitta] hai.
aur [adharmAstikAyake sambandhame.n bhI aisA hai ki] – jis prakAr gatipUrvakasthitipariNat ashva savArake [gatipUrvak] sthitipariNAmakA hetukartA dikhAI detA hai, usI prakAr adharma [jIv– pudgalo.nke gatipUrvak sthitipariNAmakA hetukartA] nahI hai. vah [adharma] vAstavame.n niShkriy honese kabhI gatipUrvak sthitipariNAmako hI prApta nahI.n hotA; to phir use [parake] 2sahasthAyIke rUpame.n gatipUrvak sthitipariNAmakA hetukatR^itva kahA.Nse hogA? [nahI.n ho sakatA.] kintu jis prakAr pR^ithvI ashvako [gatipUrvak sthitipariNAmame.n] mAtra AshrayarUp kAraNake rUpame.n gatipUrvak sthitikI udAsIn hI prasArak hai, usI prakAr adharma jIv–pudgalo.nko [gatipUrvak sthitipariNAmame.n] mAtra AshrayarUp kAraNake rUpame.n gatipUrvak sthitikA udAsIn hI prasArak [arthAt gatipUrvak–sthitiprasArakA udAsIn hI nimitta] hai.. 88.. --------------------------------------------------------------------------
sthitiko prApta hone vAle jIv–pudgalo.nke sAth sthiti nahI.n karatA, pahalehI sthit haie; is prakAr vah
sahasthAyI na honese jIv–pudgalo.nke gatipUrvak sthitipariNAmakA hetukartA nahI.n hai.]
140
1. sahakArI=sAthame.n kArya karanevAlA arthAt sAthame.n gati karanevAlA. dhvajAke sAth pavan bhI gati karatA hai
isaliye yahA.N pavanako [dhvajAke] sahakArIke rUpame.n hetukartA kahA hai; aur jIv–pudgalo.nke sAth dharmAstikAy
gaman na karake [arthAt sahakArI na banakar], mAtra unhee.n [gatime.n] AshrayarUp kAraN banatA hai isaliye
dharmAstikAyako udAsIn nimitta kahA hai. pavanako hetukartA kahA usakA yah artha kabhI nahI.n samajhanA ki
pavan dhvajAo.nko gatipariNAm karAtA hogA. udAsIn nimitta ho yA hetukartA ho– dono.n parame.n aki.nchitkar hai.n.
uname.n mAtra uparoktAnusAr hI antar hai. ab agalI gAthAkI TIkAme.n AchAryadev svaya.n hI kahe.nge ki ‘vAstavame.n
samasta gatisthitimAn padArtha apane pariNAmo.nse hI nishchayase gatisthiti karate hai.’isaliye dhvajA, savAr
ityAdi sab, apane pariNAmo.nse hI gatisthiti karate hai, usame.n dharma tathA pavan, aur adharma tathA ashva
avisheSharUpase aki.nchitkar hai.n aisA nirNay karanA.]
2. sahasthAyI=sAthame.n sthiti [sthiratA] karanevAlA. [ashva savArake sAth sthiti karatA hai, isaliye yahA.N