kahAnajainashAstramAlA] ShaDdravya–pa.nchAstikAyavarNan
nityakShaNikatven kAlavibhAgakhyApanametat.
yo hi dravyavisheShaH ‘aya.n kAlaH, aya.n kAlaH’ iti sadA vyapadishyate sa khalu svasya sadbhAvamAvedayan bhavati nityaH. yastu punarutpannamAtra ev pradhva.nsyate sa khalu tasyaiv dravyavisheShasya samayAkhyaH paryAy iti. sa tUtsa.ngitakShaNabha.ngo.apyupadarshit–svasa.ntAno nayabalAdrIrdhAtarasthAyyupagIyamAno na duShyati; tato na khalvAvalikApalyopam–sAgaropamAdivyavahAro vipratiShidhyate. tadatra nishchayakAlo nityaH dravyarUpatvAt, vyavahArakAlaH kShaNikaH paryAyarUpatvAditi.. 101..
labbha.nti davvasaNNa.n kAlassa du Natthi kAyatta.n.. 102..
labha.nte dravyasa.nj~nA.n kAlasya tu nAsti kAyatvam.. 102..
-----------------------------------------------------------------------------
‘yah kAl hai, yah kAl hai’ aisA karake jis dravyavisheShakA sadaiv vyapadesh [nirdesh, kathan] kiyA jAtA hai, vah [dravyavisheSh arthAt nishchayakAlarUp khAs dravya] sachamuch apane sadbhAvako pragaT karatA huA nitya hai; aur jo utpanna hote hI naShTa hotA hai, vah [vyavahArakAl] sachamuch usI dravyavisheShakI ‘samay’ nAmak paryAy hai. vah kShaNabha.ngur hone par bhI apanI sa.ntatiko [pravAhako] darshAtA hai isaliye use nayake balase ‘dIrgha kAl tak TikanevAlA’ kahaneme.n doSh nahI.n hai; isaliye AvalikA, palyopam, sAgaropam ityAdi vyavahArakA niShedh nahI.n kiyA jAtA.
is prakAr yahA.N aisA kahA hai ki–nishchayakAl dravyarUp honese nitya hai, vyavahArakAl paryAyarUp honese kShaNik hai.. 101..
--------------------------------------------------------------------------
Che ‘dravya’ sa.nj~nA sarvane, kAyatva Che nahi kALane . 102.