Panchastikay Sangrah-Hindi (itrans transliteration). Gatha: 102.

< Previous Page   Next Page >


Page 155 of 264
PDF/HTML Page 184 of 293

 

kahAnajainashAstramAlA] ShaDdravya–pa.nchAstikAyavarNan

[
155

nityakShaNikatven kAlavibhAgakhyApanametat.

yo hi dravyavisheShaH ‘aya.n kAlaH, aya.n kAlaH’ iti sadA vyapadishyate sa khalu svasya sadbhAvamAvedayan bhavati nityaH. yastu punarutpannamAtra ev pradhva.nsyate sa khalu tasyaiv dravyavisheShasya samayAkhyaH paryAy iti. sa tUtsa.ngitakShaNabha.ngo.apyupadarshit–svasa.ntAno nayabalAdrIrdhAtarasthAyyupagIyamAno na duShyati; tato na khalvAvalikApalyopam–sAgaropamAdivyavahAro vipratiShidhyate. tadatra nishchayakAlo nityaH dravyarUpatvAt, vyavahArakAlaH kShaNikaH paryAyarUpatvAditi.. 101..

ede kAlAgAsA dhammAdhammA ya puggalA jIvA.
labbha.nti davvasaNNa.n kAlassa du Natthi kAyatta.n.. 102..

ete kAlAkAshe dharmAdharmau cha pudgalA jIvAH.
labha.nte dravyasa.nj~nA.n kAlasya tu nAsti kAyatvam.. 102..

-----------------------------------------------------------------------------

TIkAH– kAlake ‘nitya’ aur ‘kShaNik’ aise do vibhAgo.nkA yah kathan hai.

‘yah kAl hai, yah kAl hai’ aisA karake jis dravyavisheShakA sadaiv vyapadesh [nirdesh, kathan] kiyA jAtA hai, vah [dravyavisheSh arthAt nishchayakAlarUp khAs dravya] sachamuch apane sadbhAvako pragaT karatA huA nitya hai; aur jo utpanna hote hI naShTa hotA hai, vah [vyavahArakAl] sachamuch usI dravyavisheShakI ‘samay’ nAmak paryAy hai. vah kShaNabha.ngur hone par bhI apanI sa.ntatiko [pravAhako] darshAtA hai isaliye use nayake balase ‘dIrgha kAl tak TikanevAlA’ kahaneme.n doSh nahI.n hai; isaliye AvalikA, palyopam, sAgaropam ityAdi vyavahArakA niShedh nahI.n kiyA jAtA.

is prakAr yahA.N aisA kahA hai ki–nishchayakAl dravyarUp honese nitya hai, vyavahArakAl paryAyarUp honese kShaNik hai.. 101..

gAthA 102

anvayArthaH– [ete] yah [kAlAkAshe] kAl, AkAsh [dharmAdharmaur] dharma, adharma, [pudgalAH]
pudgal [cha] aur [jIvAH] jIv [sab] [dravyasa.nj~nA.n labha.nte] ‘dravya’ sa.nj~nAko prApta karate hai.n;
[kAlasya tu] para.ntu kAlako [kAyatvam] kAyapanA [na asti] nahI.n hai.

--------------------------------------------------------------------------

A jIv, pudgal, kAL, dharma, adharma tem ja nabh viShe
Che ‘dravya’ sa.nj~nA sarvane, kAyatva Che nahi kALane . 102.