172
nishchIyate, ten prakAreNaikendriyANAmapi, ubhayeShAmapi buddhipUrvakavyApArAdarshanasya samAn–tvAditi.. 113..
jANa.nti rasa.n phAsa.n je te bei.ndiyA jIvA.. 114..
jAnanti rasa.n sparsha.n ye te dvIndriyAH jIvAH.. 114..
dvIndriyaprakArasUchaneyam. -----------------------------------------------------------------------------
a.nDeme.n rahe hue, garbhame.n rahe hue aur mUrChA pAe hue [prANiyo.n.n] ke jIvatvakA, unhe.n buddhipUrvak vyApAr nahI.n dekhA jAtA tathApi, jis prakAr nishchay kiyA jAtA hai, usI prakAr ekendriyo.nke jIvatvakA bhI nishchay kiyA jAtA hai; kyo.nki dono.nme.n buddhipUrvak vyApArakA adarshan samAn hai.
bhAvArthaH– jis prakAr garbhasthAdi prANiyo.nme.n, IhApUrvak vyavahArakA abhAv hone par bhI, jIvatva hai hI, usI prakAr ekendriyo.nme.n bhI, IhApUrvak vyavahArakA abhAv hone par bhI, jIvatva hai hI aisA Agam, anumAn ityAdise nishchit kiyA jA sakatA hai.
yahA.N aisA tAtparya grahaN karanA ki–jIv paramArthese svAdhIn ananta j~nAn aur saukhya sahit hone par bhI aj~nAn dvArA parAdhIn indriyasukhame.n Asakta hokar jo karma bandha karatA hai usake nimittase apaneko ekendriy aur duHkhI karatA hai.. 113..
anvayArthaH– [sha.nbUkamAtR^ivAhAH] sha.nbUk, mAtR^ivAh, [sha~N.hkhAH] sha.nkh, [shuktayaH] sIp [cha] aur [apAdakAH kR^imayaH] pag rahit kR^imi–[ye] jo ki [rasa.n sparsha.n] ras aur sparshako [jAnanti] jAnate hai.n [te] ve–[dvIndriyAH jIvAH] dvIndriy jIv hai.n.
TIkAH– yah, dvIndriy jIvo.nke prakArakI sUchanA hai. -------------------------------------------------------------------------- adarshan = draShTigochar nahI.n honA.
–je jANatA rasasparshane, te jIv dvI.ndriy jANavA. 114.