Panchastikay Sangrah-Hindi (itrans transliteration). Gatha: 114.

< Previous Page   Next Page >


Page 172 of 264
PDF/HTML Page 201 of 293

 

] pa.nchAstikAyasa.ngrah
[bhagavAnashrIkundakunda

172

ekendriyANA.n chaitanyAstitve draShTA.ntopanyAso.ayam.
a.nDA.ntarlInAnA.n, garbhasthAnA.n, mUrchChitAnA.n cha buddhipUrvakavyApArAdarshane.api yen prakAreN jIvatva.n

nishchIyate, ten prakAreNaikendriyANAmapi, ubhayeShAmapi buddhipUrvakavyApArAdarshanasya samAn–tvAditi.. 113..

sa.nbukkamAduvAhA sa.nkhA sippI apAdagA ya kimI.
jANa.nti rasa.n phAsa.n je te bei.ndiyA
jIvA.. 114..

sha.nbUkamAtR^ivAhAH sha~N.hkhAH shuktayo.apAdakAH cha kR^imayaH.
jAnanti rasa.n sparsha.n ye te dvIndriyAH jIvAH.. 114..

dvIndriyaprakArasUchaneyam. -----------------------------------------------------------------------------

a.nDeme.n rahe hue, garbhame.n rahe hue aur mUrChA pAe hue [prANiyo.n.n] ke jIvatvakA, unhe.n buddhipUrvak vyApAr nahI.n dekhA jAtA tathApi, jis prakAr nishchay kiyA jAtA hai, usI prakAr ekendriyo.nke jIvatvakA bhI nishchay kiyA jAtA hai; kyo.nki dono.nme.n buddhipUrvak vyApArakA adarshan samAn hai.

bhAvArthaH– jis prakAr garbhasthAdi prANiyo.nme.n, IhApUrvak vyavahArakA abhAv hone par bhI, jIvatva hai hI, usI prakAr ekendriyo.nme.n bhI, IhApUrvak vyavahArakA abhAv hone par bhI, jIvatva hai hI aisA Agam, anumAn ityAdise nishchit kiyA jA sakatA hai.

yahA.N aisA tAtparya grahaN karanA ki–jIv paramArthese svAdhIn ananta j~nAn aur saukhya sahit hone par bhI aj~nAn dvArA parAdhIn indriyasukhame.n Asakta hokar jo karma bandha karatA hai usake nimittase apaneko ekendriy aur duHkhI karatA hai.. 113..

gAthA 114

anvayArthaH– [sha.nbUkamAtR^ivAhAH] sha.nbUk, mAtR^ivAh, [sha~N.hkhAH] sha.nkh, [shuktayaH] sIp [cha] aur [apAdakAH kR^imayaH] pag rahit kR^imi–[ye] jo ki [rasa.n sparsha.n] ras aur sparshako [jAnanti] jAnate hai.n [te] ve–[dvIndriyAH jIvAH] dvIndriy jIv hai.n.

TIkAH– yah, dvIndriy jIvo.nke prakArakI sUchanA hai. -------------------------------------------------------------------------- adarshan = draShTigochar nahI.n honA.

sha.nbUk, ChIpo, mAtR^ivAho, sha.nkh, kR^imi pag–vagaranA
–je jANatA rasasparshane, te jIv dvI.ndriy jANavA. 114.