Panchastikay Sangrah-Hindi (itrans transliteration). Gatha: 122.

< Previous Page   Next Page >


Page 180 of 264
PDF/HTML Page 209 of 293

 

] pa.nchAstikAyasa.ngrah
[bhagavAnashrIkundakunda

vyavahArajIvatvaikA.ntapratipattinirAso.ayam.

ya ime ekendriyAdayaH pR^ithivIkAyikAdayashchAnAdijIvapudgalaparasparAvagAhamavalokya vya– vahAranayen jIvaprAdhAnyA~njIvA iti praj~nApya.nte. nishchayanayen teShu sparshanAdIndriyANi pR^ithivyAdayashcha kAyAH jIvalakShaNabhUtachaitanyasvabhAvAbhAvAnna jIvA bhava.ntIti. teShvev yatsvaparaparichChittirUpeN prakAshamAna.n j~nAna.n tadev guNaguNinoH katha~nchidabhedAjjIvatven prarUpyat iti.. 121..

jANadi passadi savva.n ichChadi sukkha.n bibhedi dukkhAdo.
kuvvadi hidamahida.n vA bhu.njadi jIvo phala.n tesi.n.. 122..

jAnAti pashyati sarvamichChati saukhya.n bibheti duHkhAt.
karoti hitamahita.n vA bhu.nkte jIvaH phala.n tayoH.. 122..

----------------------------------------------------------------------------- prakArakI shAstrokta kAye.n bhI jIv nahI.n hai; [teShu] uname.n [yad j~nAna.n bhavati] jo j~nAn hai [tat jIvaH] vah jIv hai [iti cha prarUpayanti] aisI [j~nAnI] prarUpaNA karate hai.n.

TIkAH– yah, vyavahArajIvatvake ekAntakI pratipattikA khaNDan hai [arthAt jise mAtra vyavahAranayase jIv kahA jAtA hai usakA vAstavame.n jIvarUpase svIkAr karanA uchit nahI.n hai aisA yahA.N samajhAyA hai].

yah jo ekendriyAdi tathA pR^ithvIkAyikAdi, ‘jIv’ kahe jAte hai.n, anAdi jIv –pudgalakA paraspar avagAh dekhakar vyavahAranayase jIvake prAdhAnya dvArA [–jIvako mukhyatA dekar] ‘jIv’ kahe jAte hai.n. nishchayanayase uname.n sparshanAdi indriyA.N tathA pR^ithvI–Adi kAye.n, jIvake lakShaNabhUt chaitanyasvabhAvake abhAvake kAraN, jIv nahI.n hai.n; unhI.nme.n jo svaparako j~naptirUpase prakAshamAn j~nAn hai vahI, guN–guNIke katha.nchit abhedake kAraN, jIvarUpase prarUpit kiyA jAtA hai.. 121..

gAthA 122

anvayArthaH– [jIvaH] jIv [sarva.n jAnAti pashyati] sab jAnatA hai aur dekhatA hai, [saukhyam ichChati] sukhakI ichChA karatA hai, [duHkhAt bibheti] duHkhase DaratA hai, [hitam ahitam karoti] -------------------------------------------------------------------------- pratipatti = svIkR^iti; mAnyatA.

jANe ane dekhe badhu.n, sukh abhilaShe, dukhathI Dare,
hit–ahit jIv kare ane hit–ahitanu.n phaL bhogave. 122.

180