Panchastikay Sangrah-Hindi (itrans transliteration). Gatha: 149.

< Previous Page   Next Page >

Tiny url for this page: http://samyakdarshan.org/GcwFhoi
Page 215 of 264
PDF/HTML Page 244 of 293


This shastra has been re-typed and there may be sporadic typing errors. If you have doubts, please consult the published printed book.

Hide bookmarks
background image
kahAnajainashAstramAlA] navapadArthapUrvak–mokShamArgaprapa.nchavarNan
[
215
mohanIyavipAkasa.npAditavikAr ityarthaH. tadatra mohanIyavipAkasa.npAditavikAr ityarthaH. tadatra
pudgalAnA.n grahaNahetutvAdbahira~N.hgakAraNa.n yogaH, vishiShTashaktisthitihetutvAdantara~N.hgakAraNa.n jIvabhAv
eveti.. 148..
hedU chaduvviyappo aTThaviyappassa kAraNa.n bhaNida.n.
tesi.n pi ya rAgAdI tesimabhAve Na bajjha.nti.. 149..
hetushchaturvikalpo.aShTavikalpasya kAraNa.n bhaNitam.
teShAmapi cha rAgAdayasteShAmabhAve na badhyante.. 149..
-----------------------------------------------------------------------------
jIvake kisI bhI pariNAmame.n vartatA huA yog karmake prakR^iti–pradeshakA arthAt ‘grahaN’ kA
nimitta hotA hai aur jIvake usI pariNAmame.n vartatA huA moharAgadveShabhAv karmake sthiti–anubhAgakA
arthAt ‘ba.ndh’ kA nimitta hotA hai; isaliye moharAgadveShabhAvako ‘bandha’ kA a.ntara.ng kAraN [a.ntara.ng
nimitta] kahA hai aur yogako – jo ki ‘grahaN’ kA nimitta hai use–‘bandha’ kA bahira.ng kAraN
[bAhya nimitta] kahA hai.. 148..
isaliye yahA.N [bandhame.n.n], bahira.ng kAraN [–nimitta] yog hai kyo.nki vah pudgalo.nke grahaNakA
hetu hai, aur a.ntara.ng kAraN [–nimitta] jIvabhAv hI hai kyo.nki vah [karmapudgalo.nkI] vishiShTa shakti
tathA sthitikA hetu hai.. 148..
bhAvArthaH– karmabandhaparyAyake chAr visheSh hai.nH prakR^itibandha, pradeshabandha, sthitibandha aur anubhAgabandha.
isame.n sthiti–anubhAg hI atyanta mukhya visheSh hai.n, prakR^iti–pradesh to atyanta gauN visheSh hai.n; kyo.nki
sthiti–anubhAg binA karmabandhaparyAy nAmamAtra hI rahatI hai. isaliye yahA.N prakR^iti–pradeshabandhakA mAtra
‘grahaN’ shabdase kathan kiyA hai aur sthiti–anubhAgabandhakA hI ‘bandha’ shabdase kahA hai.
gAthA 149
anvayArthaH– [chaturvikalpaH hetuH] [dravyamithyAtvAdi] chAr prakArake hetu [aShTavikalpasya
kAraNam] ATh prakArake karmo.nke kAraN [bhaNitam] kahe gaye hai.n; [teShAm api cha] unhe.n bhI
[rAgAdayaH] [jIvake] rAgAdibhAv kAraN hai.n; [teShAm abhAve] rAgAdibhAvo.nke abhAvame.n [na badhyante]
jIv nahI.n.n ba.Ndhate.
-------------------------------------------------------------------------
hetu chaturvidh aShTavidh karmo taNA.n kAraN kahyA,
tenA.ny Che rAgAdi, jyA.n rAgAdi nahi tyA.n ba.ndh nA. 149.