226
] pa.nchAstikAyasa.ngrah
[bhagavAnashrIkundakunda
jo paradavvamhi suha.n asuha.n rAgeN kuNadi jadi bhAva.n.
so sagacharittabhaTTho
parachariyacharo havadi jIvo.. 156..
yaH paradravye shubhamashubha.n rAgeN karoti yadi bhAvam.
sa svakacharitrabhraShTaH paracharitacharo bhavati jIvaH.. 156..
paracharitapravR^ittasvarUpAkhyAnametat.
yo hi mohanIyodayAnuvR^ittivashAdrajyamAnopayogaH san paradravye shubhamashubha.n vA bhAvamAdadhAti, sa
svakacharitrabhraShTaH paracharitrachar ityupagIyate; yato hi svadravye shuddhopayogavR^ittiH svacharita.n, paradravye
soparAgopayogavR^ittiH paracharitamiti.. 156..
-----------------------------------------------------------------------------
gAthA 156
anvayArthaH– [yaH] jo [rAgeN] rAgase [–ra.njit arthAt malin upayogase] [paradravye]
paradravyame.n [shubham ashubham bhAvam] shubh yA ashubh bhAv [yadi karoti] karatA hai, [saH jIvaH] vah
jIv [svakacharitrabhraShTaH] svachAritrabhraShTa aisA [paracharitacharaH bhavati] parachAritrakA AcharaN karanevAlA
hai.
TIkAH– yah, parachAritrame.n pravartan karanevAleke svarUpakA kathan hai.
jo [jIv] vAstavame.n mohanIyake udayakA anusaraN karanevAlIe pariNatike vash [arthAt
mohanIyake udayakA anusaraN karake pariNamit honeke kAraN ] ra.njit–upayogavAlA
[uparaktaupayogavAlA] vartatA huA, paradravyame.n shubh yA ashubh bhAvako dhAraN karatA hai, vah [jIv]
svachAritrase bhraShTa aisA parachAritrakA AcharaN karanevAlA kahA jAtA hai; kyo.nki vAstavame.n svadravyame.n
.nshuddha–upayogarUp pariNati vah svachAritra hai aur paradravyame.n soparAg–upayogarUp pariNati vah
parachAritra hai.. 156..
1
-------------------------------------------------------------------------
1. soparAg=uparAgayukta; uparakta; malin; vikArI; ashuddha [upayogame.n honevAlA, karmodayarUp upAdhike anurUp
vikAr (arthAt karmodayarUp upAdhi jisame.n nimittabhUt hotI hai aisI aupAdhik vikR^iti) vah uparAg hai.]
je rAgathI paradravyamA.n karato shubhAshubh bhAvane,
te svakacharitrathI bhraShTa parachAritra AcharanAr Che. 156.