10
] pa.nchAstikAyasa.ngrah
[bhagavAnashrIkundakunda
sa ev pa~nchAstikAyasamavAyo yAvA.nstAvA.NllokastataH paramamito.ananto hyalokaH, sa tu nAbhAvamAtra.n
kintu tatsamavAyAtiriktaparimANamanantakShetra.n khamAkAshamiti.. 3..
jIvA puggalakAyA dhammAdhammA tahev AvAsa.n.
atthittamhi ya NiyadA aNaNNamaiyA auNamaha.ntA.. 4..
jIvAH pudgalakAyA dharmo dharmau tathaiv AkAsham.
astitve cha niyatA ananyamayA aNumahAntaH.. 4..
---------------------------------------------------------------------------------------------
ab, usI arthasamayakA, 1lok aur alokake bhedake kAraN dvividhapanA hai. vahI pa.nchAstikAyasamUh
jitanA hai, utanA lok hai. usase Age amAp arthAt ananta alok hai. vah alok abhAvamAtra
nahI.n hai kintu pa.nchAstikAyasamUh jitanA kShetra Cho.D.h.h kar sheSh ananta kShetravAlA AkAsh hai [arthAt
alok shUnyarUp nahI.n hai kin.ntu shuddha AkAshadravyarUp hai.. 3..
gAthA 4
anvayArthaH– [jIvAH] jIv, [pudgalakAyAH] pudgalakAy, [dharmAdharmau] dharma, adharma [tathA ev]
tathA [AkAsham] AkAsh [astitve niyatAH] astitvame.n niyat, [ananyamayAH] [astitvase]
ananyamay [cha] aur [aNumahAntaH] aNumahAn [pradeshase baDe] hai.n.
--------------------------------------------------------------------------
1. ‘lokyante drashyante jIvAdipadArthA yatra sa lokaH’ arthAt jahA.N jIvAdipadArtha dikhAI dete hai.n, vah lok hai.
aNumahAn=[1] pradeshame.n baDe arthAt anekapradeshI; [2] ekapradeshI [vyakti–apekShAse] tathA anekapradeshI
[shakti–apekShAse].
jIvadravya, pudgalakAy, dharma, adharma ne AkAsh e
astitvaniyat, ananyamay ne aNumahAn padArtha Che. 4.