Panchastikay Sangrah-Hindi (itrans transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 33 of 264
PDF/HTML Page 62 of 293

 

background image
kahAnajainashAstramAlA] ShaDdravya–pa.nchAstikAyavarNan
[
33
.anekAntadyotakaH katha.nchidarthe syAchChabdo nipAtaH. tatra svadravyakShetrakAlabhAvairAdShTimasti dravya.n,
paradravyakShetrakAlabhAvairAdiShTa.n nAsti dravya.n, svadravyakShetrakAlabhAvaiH paradravyakShetrakAlabhAvaishcha krameNA–
diShTamasti cha nAsti cha davya.n, svadravyakShetrakAlabhAvaiH paradravyakShetrakAlabhAvaishcha yugapadAdiShTamavaktavya.n dravya.n,
svadravyakShetrakAlabhAvairyugapatsvaparadravyakShetrakAlabhAvaishchAdiShTamasti chAvaktavya.n cha dravya.n, charadravya–
kShetrakAlabhAvairyugapatsvaparadravyakShetrakAlabhAvaishchAdiShTa.n nAsti chAvaktavya.n cha dravya.n, svadravyakShetra–kAlabhAvaiH
paradravyakShetrakAlabhAvaishcha yugapatsvaparadravyakShetrakAlabhAvaishchAdiShTamasti cha nAsti chAvaktavya.n cha dravyamiti. na
chaitadanupapannam, sarvasya vastunaH svarUpAdinA ashUnyatvAt, pararUpAdinA shUnyatvAt,
-----------------------------------------------------------------------------
yahA.N [saptabha.ngIme.n] sarvathApanekA niShedhak, anekAntakA dyotak ‘1syAt’ shabda ‘katha.nchit’ aise
arthame.n avyayarUpase prayukta huA hai. vahA.N –[1] dravya svadravya–kShetra–kAl–bhAvase kathan kiyA jAne
par ‘asti’ hai; [2] dravya paradravya–kShetra–kAl–bhAvase kathan kiyA jAne par ‘nAsti’ haie; [3] dravya
svadravya–kShetra–kAl–bhAvase aur paradravya–kShetra–kAl–bhAvase kramashaH kathan kiyA jAne par ‘asti
aur nAsti’ hai; [4] dravya svadravya–kShetra–kAl–bhAvase aur paradravya–kShetra–kAl–bhAvase yugapad
kathan kiyA jAne par ‘
2avaktavya’ hai; [5] dravya svadravya–kShetra–kAl–bhAvase aur yugapad svapar–
dravya–kShetra–kAl–bhAvase kathan kiyA jAne par ‘asti aur avaktavya’ hai; [6] dravya paradravya–kShetra–
kAl–bhAvase aur yugapad svaparadravya–kShetra–kAl–bhAvase kathan kiyA jAne par ‘nAsti aur
avaktavya’ hai; [7] dravya svadravya–kShetra–kAl–bhAvase, paradravya–kShetra–kAl–bhAvase aur yugapad
svaparadravya–kShetra–kAl–bhAvase kathan kiyA jAne par ‘asti, nAsti aur avaktavya’ hai. – yah
[uparyukta bAt] ayogya nahI.n hai, kyo.nki sarva vastu [1] svarUpAdise ‘
3ashUnya’ hai, [2]
pararUpAdise ‘4shUnya’ hai, [3] dono.nse [svarUpAdise aur pararUpAdise] ‘ashUnya aur shUnya’ hai
[4] dono.nse [svarUpAdise aur
--------------------------------------------------------------------------
1 syAt=katha.nchit; kisI prakAr; kisI apekShAse. [‘syAt’ shabda sarvathApanekA niShedh karatA hai aur anekAntako
prakAshit karatA hai – darshAtA hai.]

2. avaktavya=jo kahA na jA sake; avAchya. [ekahI sAth svachatuShTay tathA parachatuShTayakI apekShAse dravya kathaname.n
nahI.n A sakatA isaliye ‘avaktavya’ hai.]

3. ashUnya=jo shUnya nahI.n hai aisA; astitva vAlA; sat.

4. shUnya=jisakA astitva nahI.n hai aisA; asat.