Panchastikay Sangrah-Hindi (itrans transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 33 of 264
PDF/HTML Page 62 of 293

 

kahAnajainashAstramAlA] ShaDdravya–pa.nchAstikAyavarNan

[
33

.anekAntadyotakaH katha.nchidarthe syAchChabdo nipAtaH. tatra svadravyakShetrakAlabhAvairAdShTimasti dravya.n, paradravyakShetrakAlabhAvairAdiShTa.n nAsti dravya.n, svadravyakShetrakAlabhAvaiH paradravyakShetrakAlabhAvaishcha krameNA– diShTamasti cha nAsti cha davya.n, svadravyakShetrakAlabhAvaiH paradravyakShetrakAlabhAvaishcha yugapadAdiShTamavaktavya.n dravya.n, svadravyakShetrakAlabhAvairyugapatsvaparadravyakShetrakAlabhAvaishchAdiShTamasti chAvaktavya.n cha dravya.n, charadravya– kShetrakAlabhAvairyugapatsvaparadravyakShetrakAlabhAvaishchAdiShTa.n nAsti chAvaktavya.n cha dravya.n, svadravyakShetra–kAlabhAvaiH paradravyakShetrakAlabhAvaishcha yugapatsvaparadravyakShetrakAlabhAvaishchAdiShTamasti cha nAsti chAvaktavya.n cha dravyamiti. na chaitadanupapannam, sarvasya vastunaH svarUpAdinA ashUnyatvAt, pararUpAdinA shUnyatvAt, -----------------------------------------------------------------------------

yahA.N [saptabha.ngIme.n] sarvathApanekA niShedhak, anekAntakA dyotak ‘1syAt’ shabda ‘katha.nchit’ aise

arthame.n avyayarUpase prayukta huA hai. vahA.N –[1] dravya svadravya–kShetra–kAl–bhAvase kathan kiyA jAne par ‘asti’ hai; [2] dravya paradravya–kShetra–kAl–bhAvase kathan kiyA jAne par ‘nAsti’ haie; [3] dravya svadravya–kShetra–kAl–bhAvase aur paradravya–kShetra–kAl–bhAvase kramashaH kathan kiyA jAne par ‘asti aur nAsti’ hai; [4] dravya svadravya–kShetra–kAl–bhAvase aur paradravya–kShetra–kAl–bhAvase yugapad kathan kiyA jAne par ‘2avaktavya’ hai; [5] dravya svadravya–kShetra–kAl–bhAvase aur yugapad svapar– dravya–kShetra–kAl–bhAvase kathan kiyA jAne par ‘asti aur avaktavya’ hai; [6] dravya paradravya–kShetra– kAl–bhAvase aur yugapad svaparadravya–kShetra–kAl–bhAvase kathan kiyA jAne par ‘nAsti aur avaktavya’ hai; [7] dravya svadravya–kShetra–kAl–bhAvase, paradravya–kShetra–kAl–bhAvase aur yugapad svaparadravya–kShetra–kAl–bhAvase kathan kiyA jAne par ‘asti, nAsti aur avaktavya’ hai. – yah [uparyukta bAt] ayogya nahI.n hai, kyo.nki sarva vastu [1] svarUpAdise ‘3ashUnya’ hai, [2] pararUpAdise ‘4shUnya’ hai, [3] dono.nse [svarUpAdise aur pararUpAdise] ‘ashUnya aur shUnya’ hai [4] dono.nse [svarUpAdise aur --------------------------------------------------------------------------

1 syAt=katha.nchit; kisI prakAr; kisI apekShAse. [‘syAt’ shabda sarvathApanekA niShedh karatA hai aur anekAntako prakAshit karatA hai – darshAtA hai.]


2. avaktavya=jo kahA na jA sake; avAchya. [ekahI sAth svachatuShTay tathA parachatuShTayakI apekShAse dravya kathaname.n
nahI.n A sakatA isaliye ‘avaktavya’ hai.]


3. ashUnya=jo shUnya nahI.n hai aisA; astitva vAlA; sat.

4. shUnya=jisakA astitva nahI.n hai aisA; asat.