34
] pa.nchAstikAyasa.ngrah
[bhagavAnashrIkundakunda
ubhAbhyAmashUnyashUnyatvAt, sahAvAchyatvAt, bha~N.hgasa.nyogArpaNAyAmashUnyAvAchyatvAt, shUnyAvAchya–tvAt,
ashUnyashUnyAvAchyatvAchcheti.. 14..
bhAvassa Natthi NAso Natthi abhAvassa chev uppAdo.
guNapa~njayesu bhAvA uppAdavae pakuvva.nti.. 15..
bhAvasya nAsti nAsho nAsti abhAvasya chaiv utpAdaH.
guNaparyAyeShu bhAvA utpAdavyayAn prakurvanti.. 15..
-----------------------------------------------------------------------------
pararUpAdise] ekahI sAth ‘avAchya’ hai, bha.ngo.nke sa.nyogase kathan karane par [5] ‘ashUnya aur
avAchya’ hai, [6] ‘shUnya aur avAchya’ hai, [7] ‘ashUnya, shUnya aur avAchya’ hai.
bhAvArthaH– [1] dravya svachatuShTayakI apekShAse ‘hai’. [2] dravya parachatuShTayakI apekShAse ‘nahI.n hai’.
[3] dravya kramashaH svachatuShTayakI aur parachatuShTayakI apekShAse ‘hai aur nahI.n hai’. [4] dravya yugapad
svachatuShTayakI aur parachatuShTayakI apekShAse ‘avaktavya hai’. [5] dravya svachatuShTayakI aur yugapad
svaparachatuShTayakI apekShAse ‘hai aur avaktavya haie’. [6] dravya parachatuShTayakI, aur yugapad
svaparachatuShTayakI apekShAse ‘nahI.n aur avaktavya hai’. [7] dravya svachatuShTayakI, parachatuShTayakI aur
yugapad svaparachatuShTayakI apekShAse ‘hai, nahI.n hai aur avaktavya hai’. – isaprakAr yahA.N saptabha.ngI kahI gaI
hai.. 14..
gAthA 15
anvayArthaH– [bhAvasya] bhAvakA [satkA] [nAshaH] nAsh [na asti] nahI.n hai [cha ev] tathA
[abhAvasya] abhAvakA [asatkA] [utpAdaH] utpAd [na asti] nahI.n hai; [bhAvAH] bhAv [sat
dravyo.n] [guNaparyAyaShu] guNaparyAyo.nme.n [utpAdavyayAn] utpAdavyay [prakR^irvanti] karate hai.n.
--------------------------------------------------------------------------
svadravya, svakShetra, svakAl aur svabhAvako svachatuShTay kahA jAtA hai . svadravya arthAt nij guNaparyAyo.nke
AdhArabhUt vastu svaya.n; svakShetra arthAt vastukA nij vistAr arthAt svapradeshasamUh; svakAl arthAt vastukI
apanI vartamAn paryAy; svabhAv arthAt nijaguN– svashakti.
nahi ‘bhAv’ kero nAsh hoy, ‘abhAv’no utpAd nA;
‘bhAvo’ kare Che nAsh ne utpAd guNaparyAyamA.n. 15.