Panchastikay Sangrah-Hindi (itrans transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 42 of 264
PDF/HTML Page 71 of 293

 

background image
42
] pa.nchAstikAyasa.ngrah
[bhagavAnashrIkundakunda
atrAtyantAsadutpAdatva.n siddhasya niShiddham.
yathA stokakAlAnvayiShu nAmakarmavisheShodayanirvR^itteShu jIvasya devAdiparyAyeShvekasmin
svakAraNanivR^itau nivR^itte.abhUtapUrva ev chAnyasminnutpanne nAsadutpattiH, tathA dIrdhakAlA– nvayini
j~nAnAvaraNAdikarmasAmAnyodayanirvR^ittisa.nsAritvaparyAye bhavyasya svakAraNanivR^ittau nivR^itte sumutpanne
chAbhUtapUrve siddhatvaparyAye nAsadutpattiriti. ki.n cha–yathA drAghIyasi veNudaNDe vyavahitA–
vyavahitavichitrachitrakirmIratAkhachitAdhastanArdhabhAge ekAntavyavahitasuvishuddhordhvArdhabhAge.avatAritA
draShTiH samantato vichitrachitrakirmIratAvyApti.n pashyantI samunaminoti tasya sarvatrAvishuddhatva.n, tathA
kvachidapi jIvadravye vyavahitAvyavahitaj~nAnAvaraNAdikarmakirmIratAkhachitabahutarAdhastanabhAge ekAnta–
vyavahitasuvishuddhabahutarordhvabhAge.avatAritA buddhiH samantato j~nAnAvaraNAdikarmakirmIratAvyApti
vyavasyantI samanuminoti tasya sarvatrAvishuddhatvam. yathA cha tatra veNudaNDe vyAptij~nAnAbhAsani–
bandhanavichitrachitra kirmIratAnvayaH tathA cha kvachijjIvadravye j~nAnAvar–
-----------------------------------------------------------------------------
jisaprakAr kuCh samay tak anvayarUpase [–sAth–sAth] rahane vAlI, nAmakarmavisheShake udayase
utpanna honevAlI jo devAdiparyAye.n uname.nse jIvako ek paryAy svakAraNakI nivR^itti honepar nivR^itta ho
tathA anya koI abhUtapUrva paryAyahI utpannaho, vahA.N asatkI utpatti nahI.n hai; usIprakAr dIrdha kAl
tak anvayarUpase rahanevAlI, j~nAnavaraNAdikarmasAmAnyake udayase utpanna honevAlI sa.nsAritvaparyAy
bhavyako svakAraNakI nivR^itti hone par nivR^itta ho aur abhUtapUrva [–pUrvakAlame.n nahI.n huI aisI]
siddhatvaparyAy utpanna ho, vahA.N asatkI utpatti nahI.n hai.
punashcha [visheSh samajhAyA jAtA hai.]H–
jis prakAr jisakA vichitra chitro.nse chitravichitra nIchekA ardha bhAg kuCh Dha.NkAhuA aur kuCh
bin Dha.NkA ho tathA suvishuddha [–achitrit] UparakA ardha bhAg mAtra Dha.NkA huA hI ho aise bahut la.nbe
bA.Ns par draShTi DAlanese vah draShTi sarvatra vichitra chatro.nse hue chitravichitrapanekI vyAptikA nirNay karatI
huI ‘vah bA.Ns sarvatra avishuddha hai [arthAt sampUrNa ra.ngabira.ngA hai]’ aisA anumAn karatI hai;
usIprakAr jisakA j~nAnAvaraNAdi karmo.nse huA chitravichitratAyukta [–vividh vibhAvaparyAyavAlA]
bahut ba.DA nIchekA bhAg kuCh Dha.NkA huA aur kuCh bin Dha.NkA hai tathA suvishuddha [siddhaparyAyavAlA],
bahut ba.DA UparakA bhAg mAtra Dha.NkA huA hI hai aise kisI jIvadravyame.n buddhi lagAnese vah buddhi sarvatra
j~nAnAvaraNAdi karmase hue chitravichitrapanekI vyAptikA nirNay karatI huI ‘vah jIv sarvatra avishuddha hai
[arthAt sampUrNa sa.nsAraparyAyavAlA hai]’ aisA anumAn karatI hai. punashcha jis prakAr us bA.Nsame.n
vyAptij~nAnAbhAsakA kAraN [nIcheke khule bhAgame.n] vichitra chitro.nse hue chitravichitrapanekA anvay [–
sa.ntati, pravAh] hai, usIprakAr us jIvadravyame.n vyAptij~nAnAbhAsakA kAraN [nicheke khule bhAgame.n]