kahAnajainashAstramAlA] ShaDdravya–pa.nchAstikAyavarNan
[
63
atra jIvAnA.n svAbhAvika.n pramANa.n muktAmuktavibhAgashchoktaH.
jIvA hyavibhAgaikadravyatvAllokapramANaikapradeshAH. agurulaghavo guNAstu teShAmagurulaghu–
tvAbhidhAnasya svarUpapratiShThatvaniba.ndhanasya svabhAvasyAvibhAgaparichChedAH pratisamay–
-----------------------------------------------------------------------------
TIkAH– yahA.N jIvo.nkA svAbhAvik 1pramAN tathA unakA mukta aur amukta aisA vibhAg kahA hai.
jIv vAstavame.n avibhAgI–ekadravyapaneke kAraN lokapramAN–ekapradeshavAle hai.n. unake [–
jIvo.nke] 2agurulaghuguN–agurulaghutva nAmakA jo svarUpapratiShThatvake kAraNabhUt svabhAv usakA
3avibhAg parichChed–pratisamay hone vAlI 4ShaTsthAnapatit vR^iddhihAnivAle ananta hai.n; aur [unake
arthAt jIvo.nke] pradesh– jo ki avibhAg paramANu jitane mApavAle sUkShma a.nsharUp hai.n ve–asa.nkhya hai.n.
aise un jIvo.nme.n katipay katha.nchit [kevalasamudghAtake kAraN] lokapUraN–avasthAke prakAr dvArA
samasta lokame.n vyApta hote hai.n aur katipay samasta lokame.n avyApta hote hai.n. aur un jIvo.nme.n jo
anAdi
--------------------------------------------------------------------------
1. pramAN = mAp; parimANa. [jIvake agurulaghutvasvabhAvake ChoTese ChoTe a.nsh [avibhAg parichChed] karane par
svabhAvase hI sadaiv ananta a.nsh hote hai.n, isaliye jIv sadaiv aise [ShaTguNavR^iddhihAniyukta] ananta a.nsho.n
jitanA hai.n. aur jIvake svakShetrake ChoTese ChoTe a.nsh karane par svabhAvase hI sadaiv asa.nkhya a.nsh hote hai.n,
isaliye jIv sadaiv aise asa.nkhya a.nsho.n jitanA hai.]
2. guN = a.nsh; avibhAg parichCheda. [jIvame.n agurulaghutva nAmakA svabhAv hai. vah svabhAv jIvako
svarUpapratiShThatvake [arthAt svarUpame.n rahaneke] kAraNabhUt hai. usake avibhAg parichChedo.nko yahA.N agurulaghu guN
[–a.nsh] kahe hai.n.]
3. kisI guName.n [arthAt guNakI paryAyame.n] a.nshakalpanA kI jAnepar, usakA jo ChoTese ChoTA [jaghanya mAtrArUp,
nira.nsh] a.nsh hotA haie use us guNakA [arthAt guNakI paryAyakA] avibhAg parichChed kahA jAtA hai.
4. ShaTsthAnapatit vR^iddhihAni = Chah sthAname.n samAvesh pAnevAlI vR^iddhihAni; ShaTguN vR^iddhihAni.
[agurulaghutvasvabhAvakee ananta a.nshome.n svabhAvase hI pratisamay ShaTguN vR^iddhihAni hotI rahatI hai.]