kahAnajainashAstramAlA] ShaDdravya–pa.nchAstikAyavarNan
[
69
na kutashchidapyutpanno yasmAt kArya.n na ten saH siddhaH.
utpAdayati na ki.nchidapi kAraNamapi ten na sa bhavati.. 36..
siddhasya kAryakAraNabhAvanirAso.ayam.
yathA sa.nsArI jIvo bhAvakarmarUpayAtmapariNAmasa.ntatyA dravyakarmarUpayA cha pudgalapariNAmasa.ntatyA
kAraNabhUtayA ten ten devamanuShyatiryagnArakarUpeN kAryabhUt utpadyate na tathA siddharUpeNApIti. siddho
hyubhayakarmakShaye svayamutpadyamAno nAnyataH kutashchidutpadyat iti. yathaiv cha sa ev sa.nsArI
bhAvakarmarUpAmAtmapariNAmasa.ntati.n dravyakarmarUpA.n cha pudgalapariNAmasa.ntati.n kAryabhUtA.n kAraNabhUtatven
nirvartayan tAni tAni devamanuShyatiryagnArakarUpANi kAryANyutpAdayatyAtmano na tathA siddharUpamapIti.
siddho hyubhayakarmakShaye svayamAtmAnamutpAdayannAnyatki~nchidutpAdayati.. 36..
-----------------------------------------------------------------------------
gAthA 36
anvayArthaH– [yasmAt saH siddhaH] ve siddha [kutashchit api] kisI [anya] kAraNase [na
utpannaH] utpanna nahI.n hote [ten] isaliye [kArya.n na] kArya nahI.n hai.n, aur [ki.nchit api] kuCh bhI
[anya kAryako] [na utpAdayati] utpanna nahI.n karate [ten] isaliye [saH] ve [kAraNam api]
kAraN bhI [na bhavati] nahI.n hai.n.
TIkAH– yah, siddhako kAryakAraNabhAv honekA nirAs hai [arthAt siddhabhagavAnako kAryapanA aur
kAraNapanA honekA nirAkaraN–khaNDan hai].
jis prakAr sa.nsArI jIv kAraNabhUt aisI bhAvakarmarUp AtmapariNAmasa.ntati aur dravyakarmarUp
pudgalapariNAmasa.ntati dvArA un–un dev–manuShya–tirya.nch–nArakake rUpame.n kAryabhUtarUpase utpanna hotA
hai, usI prakAr siddharUpase bhI utpanna hotA hai–– aiesA nahI.n hai; [aur] siddha [–siddhabhagavAn]
vAstavame.n, dono.n karmo.n kA kShay hone par, svaya.n [siddharUpase] utpanna hote hue anya kisI kAraNase
[–bhAvakarmase yA dravyakarmase] utpanna nahI.n hote.
punashcha, jis prakAr vahI sa.nsArI [jIv] kAraNabhUt hokar kAryabhUt aisI bhAvakarmarUp
AtmapariNAmasa.ntati aur dravyakarmarUp pudgalapariNAmasa.ntati rachatA huA kAryabhUt aise ve–ve dev–
manuShya–tirya.nch–nArakake rUp apaneme.n utpanna karatA hai, usI prakAr siddhakA rUp bhI [apaneme.n] utpanna
karatA hai–– aiesA nahI.n hai; [aur] siddha vAstavame.n, dono.n karmo.nkA kShay hone par, svaya.n apaneko
[siddharUpase] utpanna karate hue anya kuCh bhI [bhAvadravyakarmasvarUp athavA devAdisvarUp kArya] utpanna
nahI.n karate.. 36..
--------------------------------------------------------------------------
AtmapariNAmasa.ntati = AtmAke pariNAmo.nkI paramparA.