ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ
ನುಪಪದ್ಯಮಾನಂ ಮುಕ್ತೌ ಜೀವಸ್ಯ ಸದ್ಭಾವಮಾವೇದಯತೀತಿ.. ೩೭..
ಚೇದಯದಿ ಜೀವರಾಸೀ ಚೇದಗಭಾವೇಣ ತಿವಿಹೇಣ.. ೩೮..
ಚೇತಯತಿ ಜೀವರಾಶಿಶ್ಚೇತಕಭಾವೇನ ತ್ರಿವಿಧೇನ.. ೩೮..
ಚೇತಯಿತೃತ್ವಗುಣವ್ಯಾಖ್ಯೇಯಮ್.
ಏಕೇ ಹಿ ಚೇತಯಿತಾರಃ ಪ್ರಕೃಷ್ಟತರಮೋಹಮಲೀಮಸೇನ ಪ್ರಕೃಷ್ಟತರಜ್ಞಾನಾವರಣಮುದ್ರಿತಾನುಭಾವೇನ ----------------------------------------------------------------------------- ಜೀವದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಅನನ್ತ ಅಜ್ಞಾನ ಔರ ಕಿಸೀಮೇಂ ಸಾನ್ತ ಅಜ್ಞಾನ ಹೈ – ಯಹ ಸಬ, ೧ಅನ್ಯಥಾ ಘಟಿತ ನ ಹೋತಾ ಹುಆ, ಮೋಕ್ಷಮೇಂ ಜೀವಕೇ ಸದ್ಭಾವಕೋ ಪ್ರಗಟ ಕರತಾ ಹೈ.. ೩೭..
ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ತ್ರಿವಿಧೇನ ಚೇತಕಭಾವೇನ] ತ್ರಿವಿಧ ಚೇತಕಭಾವ ದ್ವಾರಾ [ಏಕಃ ಜೀವರಾಶಿಃ] ಏಕ ಜೀವರಾಶಿ [ಕರ್ಮಣಾಂ ಫಲಮ್] ಕರ್ಮೋಂಕೇ ಫಲಕೋ, [ಏಕಃ ತು] ಏಕ ಜೀವರಾಶಿ [ಕಾರ್ಯಂ] ಕಾರ್ಯಕೋ [ಅಥ] ಔರ [ಏಕಃ] ಏಕ ಜೀವರಾಶಿ [ಜ್ಞಾನಮ್] ಜ್ಞಾನಕೋ [ಚೇತಯತಿ] ಚೇತತೀ [–ವೇದತೀ] ಹೈ. --------------------------------------------------------------------------
ಭಾವ ಘಟಿತ ಹೋ ಹೀ ನಹೀಂ ಸಕತೇ. ಯದಿ ಮೋಕ್ಷಮೇಂ ಜೀವಕಾ ಅಭಾವ ಹೀ ಹೋ ಜಾತಾ ಹೋ ತೋ, [೧] ಪ್ರತ್ಯೇಕ ದ್ರವ್ಯ ದ್ರವ್ಯರೂಪಸೇ ಶಾಶ್ವತ ಹೈ–ಯಹ ಬಾತ ಕೈಸೇ ಘಟಿತ ಹೋಗೀ? [೨] ಪ್ರತ್ಯೇಕ ದ್ರವ್ಯ ನಿತ್ಯ ರಹಕರ ಉಸಮೇಂ ಪರ್ಯಾಯಕಾ ನಾಶ ಹೋತಾ ರಹತಾ ಹೈ– ಯಹ ಬಾತ ಕೈಸೇ ಘಟಿತ ಹೋಗೀ? [೩–೬] ಪ್ರತ್ಯೇಕ ದ್ರವ್ಯ ಸರ್ವದಾ ಅನಾಗತ ಪರ್ಯಾಯಸೇ ಭಾವ್ಯ, ಸರ್ವದಾ ಅತೀತ ಪರ್ಯಾಯಸೇ ಅಭಾವ್ಯ, ಸರ್ವದಾ ಪರಸೇ ಶೂನ್ಯ ಔರ ಸರ್ವದಾ ಸ್ವಸೇ ಅಶೂನ್ಯ ಹೈ– ಯಹ ಬಾತೇಂ ಕೈಸೇ ಘಟಿತ ಹೋಂಗೀ? [೭] ಕಿಸೀ ಜೀವದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಅನನ್ತ ಜ್ಞಾನ ಹೈೇ– ಯಹ ಬಾತ ಕೈಸೇ ಘಟಿತ ಹೋಗೀ? ಔರ [೮] ಕಿಸೀ ಜೀವದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಸಾನ್ತ ಅಜ್ಞಾನ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ಜೀವದ್ರವ್ಯ ನಿತ್ಯ ರಹಕರ ಉಸಮೇಂ ಅಜ್ಞಾನಪರಿಣಾಮಕಾ ಅನ್ತ ಆತಾ ಹೈ]– ಯಹ ಬಾತ ಕೈಸೇ ಘಟಿತ ಹೋಗೀ? ಇಸಲಿಯೇ ಇನ ಆಠ ಭಾವೋಂ ದ್ವಾರಾ ಮೋಕ್ಷಮೇಂ ಜೀವಕಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಸಿದ್ಧ ಹೋತಾ ಹೈ.]
ಕೋ ಜೀವರಾಶಿ ‘ಕರ್ಮಫಳ’ನೇ, ಕೋಈ ಚೇತೇ ‘ಜ್ಞಾನ’ನೇ. ೩೮.